امروزه بیش از ۵ هزار ماده مختلف به عنوان خوشبوکننده و عطر مصرف می شود. از هر یک از این عطرها نیز می توان ده ها ماده حساسیت زا را جدا کرد که خوشبختانه فقط مقدار اندکی از این طیف وسیع مواد باعث ایجاد حساسیت های واقعی و شدید می شوند....

در نوشته ای که در ادامه خواهید خواند، به برخی از شایع ترین مواد موجود در عطرها و خوشبوکننده ها (که معمولا قبل از تولید عطر برای انجام آزمایش های حساسیتی مورد استفاده قرار می گیرد) اشاره خواهم کرد.

سینامیک الکل و سینامیک آلدیید از مشهورترین این مواد هستند که هر دو به عنوان خوشبوکننده در عطرها، مواد آرایشی بهداشتی، دئودرانت ها، شوینده های خانگی و خشکشویی ها، صابون و سایر مواد شوینده از قبیل شامپوها و خمیردندان ها مصرف می شوند. لازم به ذکر است این دو ماده در برخی از نوشیدنی ها از قبیل کولا و نیز به عنوان ماده نگهدارنده گوشت و سایر موادغذایی نیز کاربرد داشته و به تنهایی در عطرها یافت نمی شود.

● اوژنول و بوی رزو بنفشه

ماده بعدی به نام اوژنول بوی قوی و تندی داشته و می توان آن را در گل های رز و بنفشه سراغ گرفت و امروزه هم به عنوان خوشبوکننده در عطرها، دئودرانت ها، محصولات مو و محصولات بعد از اصلاح مصرف می شود. علاوه بر این، این ماده در اکثر محصولات بهداشتی دهان و دندان کاربرد دارد و به عنوان ماده نگهدارنده (به علت خواص ضدباکتریال و ضدقارچی) در برخی از محصولات غذایی و نیز بهداشتی به کار می رود. ایزواوژنول نیز ماده دیگری است که از ایزومریزاسیون ماده قبلی به دست آمده و به طور طبیعی نیز در جوز هندی و برخی از گیاهان قابل دسترس است.

● گرانیول و بوی رز و یاسمن

ماده بعدی گرانیول است که معمولا بوی شیرینی داشته و در گل هایی مانند رز و یاسمن یافت می شود و در اکثر عطرها و محصولات آرایشی صورت و محصولات بهداشتی پوست از آن استفاده می شود.

● آمیل سینامیک و عطر یاسمن

ماده بعدی a آمیل سینامیک الکل است که معمولا به طور مصنوعی ساخته شده و به عطرها افزوده می شود و بویی همانند بوی تغلیظ یافته یاسمن را به عطر اضافه می کند و البته در اکثر صابو ن ها و، خمیر دندان ها و محصولات بهداشتی نیز قابل استفاده است. ماده بعدی هیدروکسی سیترونل است که باز بوی شیرینی داشته و معمولا به طور مصنوعی ساخته می شود و در اکثر عطرها، صابون ها و محصولات آرایشی و کرم های چشم کاربرد داشته و علاوه بر این خواص ضدباکتریال و ضدعفونی کننده نیز دارد.

● سیترونل و بوی شیرین

همان طور که ذکر شد ده ها و صدها مواد مختلف در ترکیب عطرها و دئودرانت ها وجود دارد و مواد فوق نمونه کوچکی از شایع ترین مواد حساسیت زای موجود در عطرها را شامل می شود. واکنش شایع به این مواد به طور شایع در ناحیه صورت، گردن، دست ها و بازوها ظاهر می شود. این واکنش به طور شایع با قرمزی، تورم و خارش همراه است که گاهی چند ساعت و گاهی یک تا دو روز بعد از شروع مصرف خود را نشان می دهد. خشکی و سوزش و گاهی ایجاد تاول های ریز نیز در ناحیه مشاهده می شود.

● شما حساس به عطر هستید؟

اگر بخواهیم به طور دقیق نشان دهیم که آیا کسی به عطر یا دئودرانت حساسیت دارد یا نه، باید تست پوستی به نام پچ تست انجام شود. چنین تستی در صورتی که به طور دقیق انجام شود، می تواند حساسیت به ۷۵ ماده حساسیت زا را به شما نشان دهد. به طوری که یک فرد با تست مثبت به احتمال زیاد حساسیت به یک یا چند ماده موجود در عطرها را خواهد داشت.

نتیجه تست ها و بررسی ها در جوامع مختلف نشانگر آن است که به طور متوسط ۱ تا ۲ درصد جمعیت هر جامعه به این مواد حساسیت دارند که طیف این حساسیت ها از موارد خفیف و قابل چشم پوشی تا موارد شدید و خطرناک را شامل می شود. ولی موضوع اینجاست که انجام این تست های آزمایشگاهی برای تمام افراد جامعه عملا امکان پذیر نیست. چاره چیست؟ در این مورد تست توسط خود فرد و قبل از آغاز استفاده از یک عطر خاص قابل انجام است. برای این کار توصیه می شود منطقه های کوچکی را در ناحیه گردن یا بازوی خود انتخاب کرده و بعد از یکبار مصرف عطر موردنظر تا چند روز محل مورد نظر را بررسی کنید. بعد از چند روز چنانچه واکنشی در ناحیه مصرف وجود نداشته باشد، بعید است که شما واکنش آلرژیک به ماده موردنظر نشان دهید، هرچند که باز هم احتمال واکنش های حساسیت تماسی را نباید از نظر دور داشت.

● تست بعدی برای شامپو و صابون

نکته دیگر اینکه محصولات دیگری از قبیل شامپوها، صابون ها، نرم کننده ها و موادی از این دست، نباید به روش فوق تست شوند. زیرا احتمال واکنش حساسیت تماسی با این مواد بالا بوده و در صورت بروز چنین واکنش هایی افتراق بین واکنش حساسیت تماسی و آلرژیک غیرممکن خواهد شد. خوشبختانه اکثر موارد حساسیت به عطرها و ادکلن ها با روش های ساده از قبیل دور کردن ماده موردنظر از محیط، استفاده از مرطوب کننده ها و چرب کننده ها، شست وشوی کافی با آب ساده، استفاده از کرم های استروییدی مناسب و در موارد شدیدتر استفاده از داروهای خوراکی و تزریقی قابل کنترل است.

در ضمن در برخی از موارد این واکنش های حساسیتی می تواند به وسیله میکروب هایی مانند استافیلوکوک عفونی شود که این مورد درمانی عفونت نیز باید مدنظر باشد. متاسفانه با توجه به اینکه این واکنش ها در تمام طول عمر پایدار باقی می ماند، در صورت بروز واکنش های حساسیتی شدید علاوه بر مشاوره با پزشک متخصص پوست و متخصص آلرژی و ایمونولوژی لازم خواهد بود در تمام طول عمر خود از تمام مواد حاوی این آلرژن ها پرهیز کنید. نکته قابل ذکر دیگر اینکه برخی از افراد که پوست خشک و آتوپیک داشته یا واکنش های حساسیتی به شکل گرفتگی بینی و حساسیت ریوی و تنگی نفس و... را نیز تجربه کرده اند، لازم است با دقت و اهتمام بیشتری هر نوع ماده مورد استفاده خود را بررسی کنند، زیرا علاوه بر آلرژی های پوستی، احتمال واکنش های ریوی نیز در این افراد شایع تر بوده و این واکنش ها به ویژه در صورت مصرف مواد خوشبوکننده به شکل اسپری بسیار محتمل و شایع است.