استان البرز/ پورتال خبری البرز:اشیای مفرغی به دست آمده از لرستان به علت داشتن شکل های بدیع و نقش های سحرانگیز، افزون بر این که نشان از غنای فرهنگی و فن پیشرفته صنعت ریخته گری در هزاره های پیش از میلاد در این منطقه دارد ، از دیرباز توجه باستان شناسان جهان را به خود جلب کرده است.

کارشناسان میراث فرهنگی می گویند ؛ وقتی که در سال 1930 در بازارهای عتیقه فروشی داخل و خارج کشور، تعدادی اشیای مفرغی دست به دست شد ، نام لرستان بر سر زبانها افتاد ، زیرا منشا این اشیای عتیقه لرستان بود .

کارشناسان درباره قدمت مفرغ های لرستان دیدگاه های مختلفی دارند ؛ چنان که برخی آن را مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد و برخی دیگر به هزاره اول پیش از میلاد می دانند.

بر مبنای حفاری های علمی که به سرپرستی لویی واندنبرگ ( باستان شناس بلژیکی) و رومان گیریشمن( باستان شناس فرانسوی) صورت گرفته است ، اشیای مفرغی سبک لری را به سال های 1000 تا 650 قبل از میلاد نسبت می دهند ، پس از آن باستان شناسان و کاوشگران حرفه ای به خصوص اروپاییان که از طریق روستائیان و فروشندگانی که اشیای مفرغی را در قبور می یافتند ، از این اشیا آگاه وبه سرعت راهی سرزمین لرستان شدند و با کاوشهای خود ابزار و وسایل بسیاری همچون ، پلاکها ، سنجاقِ سر ، گردنبند ، دستبند، طلسم، مُهر، ظروف پذیرایی، تبر، خنجر، شمشیر و وسایل دیگر را کشف و تعداد زیادی از آنها را به خارج از کشور منتقل کردند.

این اشیا که از کوهستانها، معابد و محوطه های باستانی مناطق شمالی لرستان (نواحی کوهدشت، الشتر، چگنی و نورآباد) به دست آمده است ، زینت بخش موزه های تاریخی دنیا شده و در عرصه جهان، ارزش و اعتبار ویژه ای کسب کرده است .

حسن پور باستان شناس لرستانی با بیان این که در موزه لوور فرانسه یک تالار فقط به مفرغ های لرستان اختصاص داده شده است، تصریح می کند: موزه های شیکاگو، فیلادلفیا و متروپولیتن نیز چنین ویژگی هایی دارند.

یکی از کارشناس میراث فرهنگی لرستان نیز می گوید : مجموعه اشیای مفرغی موجود در موزه ملی ایران مربوط به لرستان به علت کثرت و تنوع یکی از کاملترین و ارزشمندترین مجموعه های دنیا محسوب می شود .

پورزرین می افزاید : در موزه ملی ایران هزار شی مفرغی متعلق به لرستان و در موزه های خارجی نیز هزار شی مفرغی دیگر از این استان وجود دارد که مجموع این 2 هزار شیء را باستان شناسان خارجی به دست آورده اند.

او ادامه می دهد : این اشیا را مردمی که در هنر ریخته گری و قالب ریزی استاد بودند ساخته و پرداخته اند و نقش های زیبا و بدیعی که در آنها به کار رفته گویای نوع زندگی، آداب و رسوم، باورها و به طور کلی معرف تمدن شگرف، پیچیده و مترقی ساکنان اولیه سرزمین لرستان است.

اهمیت هنر مفرغ کاری لرستان انتقال هنر و سنن اجدادی، انتقال مفاهیم و موضوعات مشترک مذهبی و بیان قانونمندی هایی است که برای همه اقوام سوارکار، جنگاور و کشاورز دنیای قدیم به نحوی تحسین برانگیز، دلنشین، پسندیده و ستودنی بوده است.

اهمیت مفرغ استان لرستان به اندازه ای است که گریشمن باستان شناس فرانسوی در کتاب "به جستجوی سیلک" صفحه 72 جلد دوم ، هنر حقیقی ایران را هنر لرستان می داند گرچه به جز لرستان، اشیای مفرغی فراوانی در جنوب خزر، قفقاز و اروپا به دست آمده است ولی این اشیا به لحاظ فنی و هنری به هیچ وجه با مفرغ های یافت شده در لرستان قابل مقایسه نیست.

اندره گدار باستان شناس و مهندس معمار فرانسوی در کتاب خود " برنز لرستان هنر آسیا "تاکید می کند: هرگز قطعه ای نظیر مفرغ های لرستان در سرزمین بین‌‌‌‌النهرین به دست نیامده است.

رحمدل رییس سازمان میراث فرهنگی لرستان درباره ظرافت مفرغ لرستان می گوید: فن ساخت و ترکیب درصد فلزات به کار رفته در آلیاژ مفرغ لرستان نظیر مس، قلع، روی، آرسنیک و سرب به همراه اشکال به تصویر کشیده شده در آنها نشانگر ویژگیهای هنر هنرمندان هزاره های گذشته این دیار است .

کارشناسان ، مفرغ های لرستان را به دسته های مختلفی طبقه بندی کرده اند که از آن جمله می توان به اشیای تزئینی شامل آینه، سنجاق قفلی، انگشتر، دستبند و گردن بند و وسایل روزه مره زندگی نظیرکاسه آبخوری، فنجان ، ابزار سوارکاری مانند یراق ، افسار و دهنه ، لوازم جنگی مانند انواع زوبین، خنجر، سرنیزه و همچنین مجسمه های کوچک و بزرگ گاو ، گوزن ، آهو و اسب اشاره کرد.

هنر مردمان قدیم این دیار امروز نیز علاقه مندان خاص خود را دارد و اگر به صورت زیبا ، شکیل و منسجم در معرض دید همگان قرار گیرد ، همه با هنر و خلاقیت نیاکان خود بیشتر آشنا می شوند وبه آنها افتخار می کنند.

عزیزی از کارشناسان میراث فرهنگی می گوید : با وجودی که لرستان سرزمین مفرغ هاست اما هنوز مفرغ‌های این استان برای بیشتر هموطنان ناشناخته است .

این درحالی است که ساخت موزه اختصاصی برای مفرغ لرستان از مصوبات دور دوم سفر استانی دولت به لرستان به دلیل آزاد نشدن حریم قلعه فلک الافلاک ، هنوز محقق نشده است .

رییس سازمان میراث فرهنگی لرستان می گوید : در سفر دوم هیات دولت به استان در سال 1387 مصوب شد پنج باب موزه " باستان شناسی ، دفاع مقدس ، مردم شناسی ، مفرغ ها و سکه " در قلعه فلک الافلاک ساخته شود ، اما تا به حال مشکلاتی نظیر آزاد نشدن حریم قلعه ، مانع از ایجاد این موزه ها شده است.

رحمدل با بیان این که حریم قلعه فلک الافلاک در اختیار ارگانهای دولتی است ، می افزاید : دانشگاه لرستان که بیشترین بخش حریم قلعه را در اختیار دارد ، تخلیه کرده و قول داده است که تا پایان بهمن امسال باقی حریم را نیز آزاد کند .

وی ادامه می دهد : سپاه نیز منتظر تحویل زمین است تا این محوطه را تخلیه کند.

احمدی مدیر روابط عمومی دانشگاه لرستان هم تصریح می کند : به علت اهمیت آزادسازی حریم قلعه ، در چهار سال گذشته بیش از 80 درصد تاسیسات و ساختمان های دانشگاه لرستان به مکان جدید آن در منطقه کمالوند انتقال یافته است.

سرهنگ سیاهپوش مسوول روابط عمومی سپاه حضرت ابوالفضل لرستان هم می گوید : سپاه در حال مذاکره با مسوولان استانداری است تا مکان مناسبی در اختیار این نهاد قرار گیرد.

لرستان، امپراتوری عصر مفرغ با وجود داشتن هزاران جاذبه تاریخی و طبیعی به عللی مانند نداشتن موزه مرتبط و همچنین مشکلاتی همچون کمبود اعتبار مالی ، معرفی نشدن جاذبه ها و کمبود اقامتگاه های مطلوب ، شرایط مناسبی برای جذب گردشگر ندارد .

با وجود این ، برپایی موزه مفرغ های لرستان می تواند گامی مهم در راستای معرفی این هنر ارزشمند و توسعه گردشگری محسوب شود که صد البته همگرایی و وفاق بیشتر مسوولان را لازم دارد.