خلق تنگ و چشم های اشکی، بی حوصلگی و تلخی، کم حرفی و گوشه گیری، گریه های طولانی و بی خوابی ها و پرخوابی های مزمن. او آدمی که تو تا چند ماه پیش می شناختی نیست، دلیل این حال و هوایش را نمی دانی، فکر می کنی گذراست، فکر می کنی دو سه روز دیگر باز همان آدم شوخ و بذله گو می شود اما اشتباه می کنی. قضیه جدی تر از یک تنگ خلقی دو سه روزه است. او مبتلا به افسردگی شده و تو نتوانسته ای افسردگی اش را در مراحل اولیه تشخیص بدهی و حالا بیماری اش جدی تر شده است و تو حتی نمی دانی در برابر رفتار عجیبش چگونه باید واکنش نشان بدهی.

بهتر است این گزارش را با بخش کوچکی از گفت وگوی پرویز مظاهری دبیر انجمن روانپزشکان ایران با خبرگزاری فارس آغاز کنیم که با اشاره به پربودن بخش های روانپزشکی در بیمارستان های تخصصی و بخش های روانپزشکی بیمارستان های تهران هشدار داده شایع ترین علت مراجعات مردم به این مراکز افسردگی است.

این که افسردگی شایع ترین دلیل مراجعه مردم به مراکز روانپزشکی است تنها مختص ایران نیست و این حقیقت در بیشتر کشور های دنیا صادق است که خیلی از مراجعه کنندگان کلینیک های روانپزشکی به دلیل ابتلا به درجاتی از افسردگی به روانپزشکان مراجعه می کنند و این بیماری از حدود ۳۱ سال پیش به عنوان یکی از اختلالات روانی وارد علم روانپزشکی نوین شده است.

● این مهمان ناخوانده از کجا می آید؟

پژوهشگران معتقدند افسردگی ریشه ای ژنتیکی دارد، اما عوامل دیگری هم بر آن تاثیر می گذارند. برای مثال اگر زن هستید ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی در طول ماه یا در طول گذراندن دوره عادت ماهیانه دچار افسردگی شوید، شاید هم پس از بارداری یا پس از یائسگی به این اختلال دچار شوید، اما اگر مرد هستید هم از گزند افسردگی در امان نیستید. ممکن است ابتلا به برخی بیماری ها مثل سرطان یا مشکلات قلبی شما را به افسردگی دچار کند. افسردگی گاهی از عوارض جانبی مصرف داروهاست و گاهی هم تربیت ناکامل فرد را در برابر فشارهای اجتماعی ناتوان می کند و به سمت افسردگی سوق می دهد. احتمال دارد بعضی از مشاغل پر استرس هم سبب ساز افسردگی شود، گاهی مرگ یک عزیز، ضرر مالی بزرگ، یک شکست عاطفی، درک نکردن ورود به دوران سالمندی و... هم باعث این اختلال می شوند، اما همیشه دلایل افسردگی اتفاقات ناگوار نیستند و احتمال دارد حتی وقتی اتفاقی خوب مثل اضافه شدن یک عضو به خانواده، قرار گرفتن در محیط کاری جدید و ازدواج و حتی تغییر محل زندگی یا تغییر فصل ها رخ می دهد هم ما دچار افسردگی شویم.

فکر می کنید چرا با وجود این که افسردگی یک اختلال روانی شایع و همه گیر است ما درباره آن به شما بارها و بارها هشدار داده ایم و این هشدار ها همچنان ادامه دارند؟ دلیل نگرانی ما این است که افسردگی درجاتی دارد و اگرچه ممکن است درجات خفیف آن فقط به احساس غمگینی و نداشتن اعتماد به نفس بینجامد، اما درجات شدید آن کارایی فرد را بشدت کاهش می دهد، منزوی اش می کند، احساس لذت از زندگی را از او می گیرد و حتی ممکن است به پرخاشگری یا خودکشی اش منجر شود.

● نشانه های ملال

شاید برای تان عجیب باشد، اما پیشتر هم در همین صفحه برایتان تعریف کردیم که نشانه های افسردگی فقط در رفتار ما بروز نمی کنند و این اختلال در برخی موارد با علائم جسمی نیز همراه می شود، برای مثال برخی بیماران افسرده از دردهایی در سر یا ستون فقرات یا عضلات مختلف بدن می نالند اما هر بار به پزشک متخصص مراجعه می کنند پزشک به آنها اطمینان می دهد اعضای بدن شان مشکلی ندارد و احتمالا باید در مطب روانپزشک به دنبال علت بگردند.

اما ازآنجا که ما پیشتر به علایم فیزیکی ناشی از افسردگی اشاره هایی داشته ایم در این گزارش به علائم ظاهری این اختلال اشاره می کنیم.

اصلی ترین علامت افسردگی همان حس ملال و غمگینی است. بیماران افسرده احساسی توام با ناامیدی و بی ارزشی دارند. آنها زندگی را پوچ می بینند و از دلخوشی هایی که افراد عادی از آنها لذت می برند، لذتی نمی برند، افسرده ها گاهی به پرخوابی یا کم خوابی، پراشتهایی یا کم اشتهایی دچار می شوند، اختلال آنها در خوردن باعث می شود وزن شان بسرعت کم یا زیاد شود، براحتی به گریه می افتند و ممکن است گریه کردن برای آنها به رفتاری همیشگی تبدیل شود. احتمال دارد در شرایطی احساس گیجی کنند. گاهی حرکات شان کند می شود و گاهی فکر کردن شان و در مواردی به ناتوانی در تمرکز و به خاطر سپردن وقایع و اختلال های آشکار در صحبت کردن مثل مکث های طولانی در میانه گفت وگو دچار شوند.

افسرده ها زودرنج می شوند و همین زودرنجی به مرور زمان آنها را از جامعه جدا می کند به نحوی که آرام آرام بیمار افسرده به فردی گوشه گیر تبدیل می شود. آنها به مرگ و خودکشی فکر می کنند، حتی اگر فعالیت قابل ملاحظه ای در طول روز نداشته باشند احساس خستگی می کنند. در مواردی میل جنسی آنها کاهش می یابد و به طور کلی شوقی برای عمل به فعالیت های روزمره ندارند به طوری که ممکن است به مرور زمان ساده ترین کارهای روزمره مثل شانه کشیدن موها یا حمام رفتن را هم کنار بگذارند. برخی از آنها هم البته از آن طرف بام می افتند و در آرایش کردن و رسیدن به سر و وضعشان زیاده روی می کنند.

● درمان سخت نیست

شما هم از روانپزشکان و روان شناس ها می ترسید و حتی در صورت مشاهده این علائم در خودتان یا بستگان تان حاضر نیستید با آنها ملاقات کنید؟ اما مشاهده علائمی که به آنها اشاره کردیم به معنای هشدارهایی جدی هستند که به شما می گویند باید با این دو گروه متخصص دیدار داشته باشید تا آنها بسته به میزان افسردگی شما از طریق دارودرمانی یا رفتار درمانی شرایط تان را بهتر کنند.

نگران نباشید. داروهای روانپزشکی قرار نیست تا ابد ادامه پیدا کنند و رفتار درمانی هم به شما کمک می کند از راه ایجاد تغییراتی خیلی جزئی در زندگی، لذت واقعی آن را درک کنید و چه بسا با اعمال این تغییرات خیلی از مشکلات جانبی زندگی تان هم حل شوند.