طی ده روز گذشته بانك مركزی با اتكاء به نظام مدیریت شناور ارزی و تزریق دلار به بازار درصدد كنترل قیمتها برآمده است، اما این سیستم برخلاف تجربیات گذشته سبب فروكش كردن عطش خرید دلار نشده است، آنهم در حالی كه خریداران این بار متقاضیان واقعی ارز نیستند و صفهای هر روزه شان مقابل صرافیها ابهامات زیادی را به وجود آورده است.

بانك مركزی در روزهای گذشته اعلام كرد هر فرد با ارایه كارت ملی تنها می تواند یك بار آنهم فقط مبلغ ۲هزار دلار از صرافی بانكها خریداری كند، اما با گذشت ۱۰ روز هنوز نظام مدیریت شناور ارزی بانك مركزی نتوانسته است تعادلی را میان بازارهای رسمی و غیررسمی ارز ایجاد كند و اختلاف قیمت دلار در صرافی بانكها و بازار، بازار سیاهی با حاشیه سود ۱۰ تا ۳۰ تومان را رونق داده و به وجود آورده است.

دختر جوانی كه در انتهای یك صف مقابل صرافی ملی ایستاده در پاسخ به این سوال كه دلار را برای چه می خواهی،پاسخ می دهد: اینجا دلار را ۱۰۶۰ تومان می خریم و ۱۰۸۰ تومان می فروشیم.

او در پاسخ به این سوال كه دلارهای خریداری شده را به چه كسی می فروشد، می گوید: دلالها

در عین حال صرافیها برای دلار قیمت ۱۰۷۰ تا ۱۰۷۵ را به مشتریان اعلام می كنند، یكی از دلار فروشان كنار خیابان در پاسخ به اینكه دلار را چند می فروشد، می گوید: ۱۰۷۰ تومان. اختلافش با صرافی بانكها ۱۰ تومان است.

صرافی بانكها كمافی السابق پاتوق افراد مختلفی اعم از زن و مرد و پیر و جوان شده كه با حوصله در صفها برای خرید دلار انتظار می كشند.

این در حالی است كه در سایر صرافی ها هیچ مشتری و مراجعه كننده ای مشاهده نمی شود و صرافان دیگر اغلب همچون گذشته یا مشغول معاملات تلفنی هستند و یا بیكار نشسته اند.

● تكرار تجربه دهه ۶۰

مسئول صرافی یكی از بانكها مرد میان سالی است با موهای كم پشت اما بلند و ریش انبوه سفید، او در پاسخ به این پرسش كه بانك مركزی همیشه با ریختن دلار در بازار قیمت این ارز را كنترل می كرده و سابقه نداشته است صفی مقابل صرافیها تشكیل شود، پاسخ می دهد چرا در یكی از سالهای دهه ۶۰ هم این اتفاق افتاد.

-یعنی مقابل صرافیها صف بسته شد؟

بله

-چرا؟

به خاطر اختلاف قیمت ارز بانك مركزی با بازار.

زمان ارز ۷ تومانی؟

پاسخ می دهد: خیر. قیمت ارز آن موقع ۲۹۰ تومان بود.

او در پاسخ به این سوال كه ممكن است افرادی بخواهند ارز را از بازار جمع كنند، می گوید: مگر دیوانه اند، قیمت دلار بدون تردید ارزان می شود.

تمایلی برای ادامه سوال و جواب بیشتر نشان نمی دهد، اما در پاسخ به این سوال كه افرادی كه مقابل صرافی شما صف بسته اند آیا مصرف كننده واقعی دلار هستند، پاسخ می دهد؟ خیر، اینها خریداران واقعی دلار نیستتند.

● دلارها به كجا می روند؟

اغلب صرافان میدان فردوسی به این سوال كه آیا جذب اینهمه دلار نیاز واقعی بازار است پاسخ مثبت می دهند. دلیلشان هم این است كه واردكنندگان كالا امكان حواله كرد ارز به دوبی را ندارند، بنابراین ارزهای توزیع شده توسط بانك مركزی را از مردم خریداری كرده و به عنوان ارز همراه مسافر برای واردات كالای خود به دوبی می برند.

این در حالی است كه مدیر صرافی یكی از بانكها خصوصی در پاسخ به یكی از مشتریان خود برای حواله كرد ۱۲۰۰۰ كرون سوئد به دوبی، برای هر كرون ۱۷۵ تومان قیمت می دهد.

او به این پرسش كه آیا امكان حواله كرد ارز به دوبی وجود دارد، پاسخ مثبت می دهد و می گوید: امكان ارسال حوالجات طی دو هفته وجود نداشت و قطع بود، اما از این هفته ارتباط با دوبی برقرار شده است، البته گاهی قطع می شود اما امكان حواله ارز وجود دارد.

او همچنین در پاسخ به اینكه آیا سایر صرافیها هم این امكان را دارند، می گوید: بله. همه صرافی هایی كه مجوز داشته باشند، می توانند.

كارمند جوان یكی از صرافیها می گوید: ارز توزیعی بانك مركزی به خارج كشور قاچاق می شود. این واژه ای است كه همكاران او هم به كار می برند، هر چند در توضیح منظور خود همان وضعیت یعنی حمل پول نقد برای ترخیص كالا از دوبی را مطرح می كنند.

او درباره اینكه چرا اگر مشكل برای حواله كرد ارز وجود دارد، خود بانك مركزی به میزان مورد نیاز ارز در اختیار فعالان اقتصادی قرار نمی دهد و از این روش به عنوان ابزاری برای مقابله استفاده نمی كند، می گوید: ما این پیشنهاد را به بانك داده ایم. خودشان هم از این وضعیت خبر دارند، اما اقدامی نمی كنند.

آشفتگی بازار ارز بازار سوداگریی كاذب را برای سود بردن عده ای فراهم كرده است. كسانی كه مشخص نیست با چه هدفی در ازای در اختیار قرار دادن كارت ملی افراد و ایستادنشان در صف، حاضرند مابه التفاوت نرخ بازار رسمی و غیر رسمی را به آنان بپردازند و ارز توزیعی بانك مركزی را جمع آوری كنند.

● ابهامات بازار ارز

قیمت ارز این روزها در حالی در بازار به ۱۰۷۰ تومان رسیده كه حتی اختلاف ده تومانی دو بازار رسمی و غیر رسمی به صفها تداوم بخشیده است، تفاوتی كه گاهی تا ۳۰ تومان هم نوسان دارد، در عین حال مشخص نیست چرا نظام مدیریت شناور بانك مركزی برای كنترل نرخ ارز این بار جواب نداده و این بانك در تعادل بخشیدن به دو بازار ارز موفق نبوده است.

ادامه این وضعیت پرسشهای زیادی را به وجود آورده است، اگر امكان حواله كرد ارز در هفته جای ایجاد شده دلیل ادامه صف ها چیست؟ آیا آنگونه كه برخی كارشناسان می گویند این تعلل تدبیری برای جمع آوری نقدینگی از جامعه قبل از هدفمندی یارانه هاست؟

به نظر می رسد وضعیت كنونی بازار ارز این روزها نیارمند تحلیلی دقیق تر و ارایه راهكاری مناسب است.شاید نظام شناور مدیریت ارز نیازمند بازوها و مكانیزمهای تازه ای برای اثربخشی است و سوالات و ابهامات بسیاری كه بانك مركزی به عنوان متولی بازار ارز باید برای آنها پاسخی ارایه كند.