در حالی كه هنوز تب افزایش قیمت دلار و یورو در بازار كاملا فروكش نكرده، سكوت قابل تامل بانك مركزی درباره علت این مساله گمانه زنی های كارشناسی و شایعات را افزایش داده است.

رشد قیمت دلار و یورو در بازار دیروز نیز ادامه یافت اما از روند رشد آن كاسته شد و به زبانی تب بازار در حال فروكش كردن است، به طوری كه صرافان اظهار می داشتند كه كمبود اسكناس دلار در بازار كه در روزهای پیش وجود داشت، كمی برطرف شده است.

براساس این گزارش دیروز عصر و در حالی كه ارزش جهانی برابری هر یورو در برابر هر دلار آمریكا به ۳۴ / ۱ رسیده بود، بهای فروش هر دلار آمریكا به ۱۱۳۰ تومان و بهای فروش هر یورو به ۱۴۸۰ تومان افزایش یافت كه در مقایسه با روز قبل آن به طور متوسط بین ۲۰ تا ۲۵ تومان افزایش نشان می دهد. این در حالی بود كه قیمت پایه دلار آمریكا در بانك مركزی ۱۰۲۵ تومان و برای یورو ۱۳۸۱ تومان اعلام شد. با این وجود و مثل چند روز گذشته شایعات و قیمت های متفاوت و گاه اعجاب انگیز از ركوردهای افزایش قیمت دلار و یورو در سطح بازار شنیده می شد، اما هیچكدام قابل تایید نبود و بیشتر به وجود یك جو اشاره می كرد، جوی كه سكوت و اطلاع رسانی نكردن بانك مركزی عامل مهمی در پیدایش آن بوده است.

● ریشه یابی علت های افزایش

در ریشه یابی علت افزایش قیمت دلار و یورو در بازار هم شایعه وجود دارد و هم تحلیل كارشناسی. اما جای تحلیل رسمی در این میان خالی به نظر می رسد. با این وجود علت این افزایش را می توان در ۲ دسته مدیریت شده و غیرمدیریت شده تقسیم بندی كرد. مقصود از دلایل مدیریت شده این است كه بانك مركزی به دلایلی كه داشته به طور آگاهانه اقدام به مدیریت افزایشی قیمت دلار و یورو كرده تا اهدافی كه حدس زده می شود را به دست آورد. اما دلایل غیرمدیریت شده می گوید در روزهای اخیر اتفاقاتی در داخل كشور و كشورهای همسایه افتاده كه كنترل قیمت دلار و یورو را از دست بانك مركزی خارج كرده و آن را افزایش داده است.

با این حال نگاهی به ریزعلت ها نشان می دهد كه كفه به نفع تنظیم آگاهانه بازار ارز توسط بانك مركزی سنگینی می كند چرا كه دلایل بخش غیرمدیریت شده طوری است كه با اندك تاملی می توان دریافت قدرت بانك مركزی در تنظیم بازار ارز به گونه ای است كه با توجه به ذخایر ارزی قابل توجهی كه در اختیار دارد، براحتی می تواند آن را مهار كند.

● علت های رشد قیمت غیر مدیریت شده دلار

براساس این گزارش، در بازار ارز دیروز مسائلی مطرح می شد كه انگار آنها باعث رشد ناخواسته و خارج از كنترل بانك مركزی قیمت دلار و یورو شده است.

یكی از این دلایل اقدام كشور امارات در نپذیرفتن ال سی درهم است كه باعث ناتوانی صرافان در تبدیل دلار شده است.علت بعدی گشایش حساب ارزی برای مردم از سوی یك بانك و تشویق مردم به سپرده گذاری ارزی در آن و به دست آوردن «سود معتنابه» است. در این حالت مردم به یكباره اقدام به خرید دلار و سپردن آن در حساب های آن بانك كرده اند. شرایط روانی كشور در آستانه هدفمندی یارانه ها و تبدیل پس اندازهای ریالی به دلار و یورو برای در امان ماندن از كاهش احتمالی ارزش پول نیز علت دیگری در این مساله است. سرانجام نیز شایعه غیرقابل باور كمبود منابع ارزی بانك مركزی موضوع دیگری بود كه دیروز مطرح شد.

● احتمال مدیریت آگاهانه بازار ارز

با این حال كارشناسان و حتی فعالان بازار ارز به قوت دلایلی كه می گوید كنترل بازار ارز از دست بانك مركزی خارج شده است، باور ندارند و افزایش های اخیر را در قالب اقدامی هدفمند و آگاهانه از سوی بانك مركزی ارزیابی می كنند. یحیی آل اسحاق، رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران در این باره به خبرنگار ما می گوید: قریب به یك سال است كه هم در محافل تخصصی اقتصاد، هم در دولت و هم در مجلس در قالب بررسی لایحه برنامه پنجم توسعه بحث افزایش قیمت ارز مطرح است و در این راستا تاثیر قیمت ارز در صادرات و واردات، تولید، شاخص مصرف كننده تامین بودجه كشور و سیاست های بانكی و پایه های پولی بحث می شود. وی افزود: در مجموع رشد قیمت ارز به نفع بخش های مختلف اقتصاد است. مثلا دولت كه حدود ۶۰ درصد از درآمدش را از فروش ارز حاصل از نفت تامین می كند و فروش این ارز نقش كلیدی برایش دارد، افزایش قیمت دلار مقرون به صرفه است. چون ریال بیشتری عایدش می شود. آل اسحاق تصریح كرد: صادركننده نیز از افزایش قیمت دلار سود می برد.

در حال حاضر تورم در كشور ما بالا و در كشورهای رقیب پایین است كه این امر باعث گران تر تمام شدن كالاهای صادراتی ما و تنزل قدرت رقابت در دنیا می شود. حال اگر قیمت دلار افزایش یابد، درآمد صادركننده از فروش ارز حاصل از صادرات افزایش یافته و به نوعی فاصله تورم داخلی و خارجی برای او جبران می شود.

رئیس اتاق بازرگانی تهران تصریح كرد: برای تولیدكننده داخلی نیز تقریبا و از یك نظر رشد قیمت دلار به صرفه است. چرا كه كالاهای نهایی وارداتی در برابر كالای تولید داخل گران تر تمام می شود و قیمت كالای وارداتی واقعی تر خواهد بود. وقتی بحث مدیریت واردات مطرح شد، هنوز هم ایده غالب این است كه به جای بازی تعرفه ای با دادن لیست های كالاهای ممنوعه وارداتی، نرخ ارز افزایش یابد و این امر قدرت رقابت تولیدكننده ایرانی را افزایش می دهد.

آل اسحاق خاطرنشان كرد: با این حال رشد قیمت ارز ممكن است به رشد قیمت مواد اولیه تولیدكننده ایرانی منجر شده و قیمت نهایی وی را بالا ببرد. در زمینه تامین ماشین آلات و خطوط تولید نیز این نگرانی وجود دارد.

وی گفت: از منظر مصرف كننده نیز رشد قیمت ارز به رشد قیمت كالای وارداتی و پولی كه بیشتر باید بپردازد، منجر می شود.رئیس اتاق بازرگانی تهران تصریح كرد: به نظر می رسد قدرت بانك مركزی طوری است كه دلایلی كه می گوید بازار ارز از كنترل این بانك خارج شده یا مثلا ذخیره ارزی كم داریم، منتفی باشد.

لذا به نظر من یك مدیریت موزون، آگاهانه و آهنگین توسط بانك مركزی ایجاد شده كه الزامات رشد قیمت ارز را دیده، برنامه ریزی كرده و در حال اجرای آن هستند.

آل اسحاق گفت: در جمع بندی این دلایل باید بگویم به نظر می رسد رشد قیمت دلار و یورو مدیریت شده است. یعنی بانك مركزی می خواهد با تحمل یك نوسان و تلورانس چندروزه، قیمت دلار و یورو را در حدی ثابت نگاه دارد. به نظر من خواهید دید كه در چند روز آینده التهابات بازار ارز فروكش خواهد كرد و قیمت ها بالاتر از قبل در حدی ثابت خواهد ماند.

وی خاطرنشان كرد: اما این نكته را نیز باید بگویم كه تامین ریال بیشتر برای درآمدزایی دولت به احتمال زیاد در سبد اهداف بانك مركزی درباره مدیریت آگاهانه قیمت دلار قرار ندارد چرا كه تامین درآمد از این راه باعث رشد پایه پولی شده و از آن سو فشارهای جدیدی را به خزانه وارد خواهد كرد.

● سكوت بانك مركزی

با وجود تمام این تحلیل ها علت سكوت بانك مركزی در ماجرای رشد قیمت دلار روشن نیست. دستگاه مادر پولی كشور در چند روز اخیر حتی یك اطلاعیه كوتاه هم در این باره منتشر نكرده است و این نكته ای است كه باید در روزهای آینده درباره آن به طور جدی سوال كرد.

مسوولان بانك مركزی طی روزهای اخیر حضور بسیار كمرنگ و ناچیزی در رسانه ها داشته و هیچكدام از رئیس و معاونان این بانك در خصوص مهم ترین مسائل پولی و ارزی این روزهای كشور سخنی برزبان نرانده اند. از سوی دیگر پایگاه اطلاع رسانی بانك مركزی نیز در این خصوص سكوت كامل اختیار كرده و هیچ تحلیل یا خبری درباره وضعیت قیمت طلا و دلار در آن دیده نمی شود .

بانك مركزی كه در دوران مدیریت محمود بهمنی، خود را به عنوان یكی از رسانه ای ترین نهادهای دولتی مطرح كرده بود اكنون در خصوص مسائلی كه بسیاری از مردم ، كارشناسان و فعالان اقتصادی تشنه كسب اطلاع هستند سكوت كرده است. این درحالی است كه این بانك طی روزهای اخیر برای چندمین بار در خصوص نرخ تورم و مسائل مربوط به آن اعلام نظر و موضعگیری كرده است.

بی تردید اطلاع رسانی بموقع بانك مركزی در زمینه مسائلی كه به حوزه فعالیت این بانك ارتباط پیدا می كند می تواند از گسترش شایعات و بروز پیامدهای ناشی از آن جلوگیری كند و مانع ایجاد فضای نا اطمینانی و رفتارهای نامتعارف اقتصادی شود.

● كاهش قیمت جهانی طلا

به دنبال افزایش عرضه، قیمت جهانی طلا روز سه شنبه با كاهش ۱۱ دلاری نسبت به روز قبل به ۱۲۸۸دلار در هر اونس رسید.به گزارش فارس، قیمت جهانی طلا كه طی روزهای اخیر روندی افزایشی را طی می كرد، روز سه شنبه با كاهش مواجه شد.بلومبرگ اعلام كرد قیمت هر اونس طلا در بازار نیویورك طی این روز با ۱۱ دلار كاهش نسبت به روز قبل از آن مواجه شد و به ۱۲۸۸ دلار رسید. قیمت جهانی طلا در هفته گذشته با بر جای گذاشتن ركورد جدید به ۱۳۰۰ دلار در هر اونس رسیده بود.