نخستین بار در دوره پسا جنگ سرد شاهد رویارویی شرق و غرب در ابعاد مختلف نظامی ، سیاسی و اقتصادی هستیم. با اینکه ظاهرا روسیه و غرب تلاش هایی را برای محدود کردن دامنه این تقابل بصورت مذاکرات برای حل و فصل سیاسی این بحران انجام داده اند ، اما در عمل تعارض دو طرف نه تنها کاهش نیافته است، بلکه روز به روز پیامدهای آن گسترده تر و پیچیده تر می شود.

در حقیقت اکنون روسیه و غرب تلاش می کنند، با بهره گیری از همه ابزارهای قدرت خود، طرف مقابل را وادار به عقب نشینی کنند تا بتوانند در صحنه اوکراین پیروز شوند.

با افزایش تنش ها بین روسیه و غرب بر سر اوکراین ، فشارهای همه جانبه غربی ها علیه روسیه تشدید شده است. در این راستا غربی ها در بعد سیاسی ، تحریم مقامات ارشد روسیه را مد نظر قرار داده و ضمن تحریم صدور ویزا ، به توقیف اموال این مقامات نیز پرداخته اند.

در این راستا فهرست گسترش یافته تحریم های اخیر اتحادیه اروپا متشکل از اسامی 15 نفر دیگر از مقامات روسی از جمله آلکساندر بورتنیکوف مدیر سازمان امنیت فدرال، میخاییل فرادکوف، مدیر سازمان اطلاعات خارجی و نیکلای پتروشف، دبیر شورای امنیت روسیه است.

در عین حال محروم کردن روسیه از حضور در نهادهای غربی از دیگر اقدامات غربی ها محسوب می شود.

در این زمینه" استفان هارپر" نخست وزیر کانادا اعلام کرد، با توجه به اقدامات مسکو در اوکراین ، تصور آنکه روسیه بار دیگر به گروه هفت کشور صنعتی جهان باز گردد ، دشوار است . روسیه در سال 1998 رسما به عضویت گروه هفت در آمد و این گروه پس از آن به «گروه هشت» تغییر نام داد.اعضای این گروه در ماه مارس به تعلیق عضویت روسیه رای دادند و علت این اقدام خود را نقش روسیه در بروز بحران کریمه عنوان کردند.

از سوی دیگرشاهد درخواستها برای محروم کردن روسیه از میزبانی مناسبتهای بین المللی نیز هستیم. از جمله نیک کلگ معاون نخست وزیر انگلیس نیز محرومیت روسیه از میزبانی جام جهانی فوتبال 2018 را خواستار شد. کلگ که رهبر حزب لیبرال دموکرات ، شریک دولت ائتلافی انگلیس را نیز بر عهده دارد ، در این باره اظهار داشت که رویدادهای ورزشی باید بخشی از بسته جدید تحریم های اتحادیه اروپا علیه مسکو باشد.نیک کلگ همچنین ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه را به بی صداقتی، فرصت طلبی و بی ثبات کردن اوکراین متهم کرد.همچنین اوضاع سیاسی به وجود آمده در اوکراین، منجر به متوقف شدن طرح مشترک ایتالیا و روسیه برای ساخت زیردریایی شد. در عین حال آمریکا تفاهمنامه همکاری هسته ای با روسیه را لغو کرده است.از سوی دیگر آلمان نیز تحت فشار آمریکا ، قرارداد ساخت تاسیسات آموزش نظامی برای روسیه را لغو کرد.

یکی دیگر از جنبه های رویارویی روسیه و با غرب ، تقابل نظامی است.در این زمینه واشنگتن به مسکو درباره استفاده از بحران انسانی شرق اوکراین به عنوان بهانه ای برای اشغال این منطقه هشدار داده و چنین اقدامی را کاملا غیرقابل قبول خوانده است. در عین حال تقابل روسیه وآمریکا در بعد جدیتری در قبال اوکراین مطرح است و آن مداخله روز افزون این دو قدرت در اوکراین از جنبه نظامی است.چندی قبل ژنرال مارتین دمپسی رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح آمریکا اظهار داشت که پنتاگون در صدد واکنش‌های نظامی احتمالی به اقدامات روسیه در اوکراین است. ژنرال دمپسی هشدار داد ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه ممکن است در واقع آتشی را بر افروزد که توان کنترل آن را نداشته باشد. بدین ترتیب به نظر می رسد که اکنون مساله مداخله نظامی روسیه در اوکراین از هر زمان دیگری جدی تر است و همین مساله هشدار آمریکا را بر انگیخته است.

اقدامات اخیر مقامات ارشد دفاعی و سیاسی غرب ، بویژه سفر آندرس فوگ راسموسن دبیر کل ناتو به اوکراین و مذاکرات مقامات ارشد اوکراین و آمریکا در راستای هدف واحدی انجام گرفته اند. این هدف همانا ، تاکید بر حمایت و پشتیبانی همه جانبه غرب از دولت غربگرای اوکراین در مقابل اقدامات مخالفان از یکسو و فشارهای روسیه از سوی دیگر است.بویژه اینکه با وجود عدم تایید رسمی تصمیم اوکراین برای پیوستن به ناتو ، با این حال قرائن و شواهد حاکی از آن است که مقامات غربگرای اوکراین عزم پیوستن به این سازمان و یا حداقل همکاری نزدیک با آن را دارند.در مقابل مقامات روسیه نسبت به پیامدهای پیوستن اوکراین به ناتو به مقامات کی‌یف هشدارهای جدی داده‌اند. در صورت همکاری نزدیک یا پیوستن اوکراین به ناتو ، این مساله به مفهوم گسترش هر چه بیشتر ناتو به سوی شرق و رسیدن این سازمان نظامی به مرزهای روسیه خواهدبود.این خط قرمزی بزرگ برای روسیه است و تحقق چنین مساله ای از دیدگاه کرملین به مفهوم تهدیدی جدی برای امنیت ملی روسیه است. اکنون صحنه اروپای شرقی و دریای سیاه ، به عرصه رویارویی ناتو و روسیه مبدل شده است و در این زمینه شاهد برگزاری رزمایش های زمینی، هوایی و دریایی در کشورهای عضو ناتو در این منطقه هستیم.

در مقابل روسیه نیز واکنش نشان داده و ضمن استقرار نیروها و تجهیزات نظامی در مرزهای مشترک با اوکراین ،سعی دارد تا با برپایی رزمایش های مختلف ضمن برخ کشیدن قدرت نظامی خود ، به ناتو یادآوری نماید که در مقابله با اهداف توسعه طلبانه آن جدی است . رزمایش های اخیر روسیه از چند منظر قابل تحلیل است .نخست اینکه در روزهای اخیر جنگ روانی و تبلیغاتی غرب علیه روسیه ابعاد جدید و بی سابقه ای پیدا کرده و حتی باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا در مصاحبه ای، به تحقیر مستقیم روسها و تهدید غیر مستقیم این کشور پرداخت. از سوی دیگر در بعد امنیتی و نظامی نیز مقامات ناتو تلاش می کنند تا به بهانه تقویت نظامی روسیه ، کشورهای اروپایی عضو این ائتلاف نظامی را تشویق به افزایش بودجه دفاعی خود کنند.ضمن اینکه ناتو طرح های مشخصی را برای استقرار دائمی نیروهای نظامی در شرق اروپا تدارک دیده است که از دیدگاه روسیه ، تهدیدی برای این کشور محسوب می شود.

جنبه دیگر برگزاری این رزمایش ها ، به طور مشخص نمایش قدرت روسیه در برابر غرب است .روسها قصد دارند به مقامات ناتو وآمریکا این مساله را گوشزد کنند که در مواجهه با اهداف تجاوز طلبانه غربی ها در شرق اروپا ، نه تنها قصد عقب نشینی ندارند ، بلکه بر عکس ، به طور جدی با افزایش استقرار تجهیزات و نیروهای نظامی و همچنین برگزاری رزمایش های زمینی ، هوایی و دریایی ، به مبارزه طلبی غرب ، پاسخ قاطعی خواهند داد.در این باره اظهارات اخیر ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه در جلسه اضطراری شورای امنیت این کشور را باید گوشزد کرد که هشدار داد ائتلاف نظامی غرب( یعنی ناتو) با گستاخی در حال افزایش نیروهای خود در اروپای شرقی از جمله دریای سیاه و دریای بالتیک است.از دیدگاه پوتین، افزایش نیروهای ناتو در نزدیکی مرزهای روسیه جنبه دفاعی ندارد بلکه بخشی از نظام تهاجمی آمریکا در خارج از مرزهای این کشور است.

یکی دیگر از ابعاد مهم تقابل روسیه و غرب ، رویارویی اقتصادی است. در این راستا غربی ها در وهله نخست بحث تحریم روسیه را پیش کشیدند که این تحریم ها از تحریم مقامات مرتبط روسیه و بلوکه کردن دارایی ها وممنوعیت صدور ویزا آغاز شد و بتدریج با تشدید تنش ها ، اکنون به اعمال تحریم های گسترده در زمینه بانکی ، صنایع ، شرکتهای انرژی، تحریم سرمایه گذاری و صنایع تسلیحاتی روسیه منجر شده است. این در حالی است که پس از سقوط هواپیمای مسافربری مالزی در شرق اوکراین، آمریکا و اتحادیه اروپا ، مخالفان هوادار روسیه را عامل آن قلمداد کرده و از سوی دیگر با متهم کردن روسیه به فراهم کردن سامانه های موشکی برای مخالفان، تحریم های جدیدی بر ضد مسکو به اجرا گذاشتند. این در حالی است که در باره اعمال تحریم ها اکنون برخی از شرکای آمریکا نیز به آن پیوسته اند .در این راستا دولت ژاپن فهرست جدیدی از تحریم ها علیه روسیه را به دلیل بحران اوکراین اعلام کرد. شواهد حاکی از آن است که مشوق اصلی اعمال تحریم ها آمریکا است که به دلیل تقابل استراتژیک با روسیه در بسیاری از حوزه ها و زمینه ها ،خواهان تضعیف هر چه بیشتر این کشور است.

در عین حال روسها نیز بیکار ننشسته و تلاش می کنند که در بعد تحریمی، با اعلام تحریمهای اقتصادی علیه تحریم کنندگان روسیه به آن پاسخ گویند. در این راستا ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه چهارشنبه 6 اوت در دستور ویژه ای با نام "تدابیر ویژه اقتصادی برای تامین امنیت روسیه" ، این تدابیر را برای اجرا ابلاغ کرده است.بر اساس دستور پوتین واردات محصولات کشاورزی، مواد خام و هر گونه مواد غذایی از کشورهای تحریم کننده روسیه اعم از شرکت ها یا مقامات یا شهروندان این کشور به مدت یک سال ممنوع شده است.در واکنش به این تحریم ها ، برخی از کشورهای اروپایی مانند یونان ، فنلاند از ضر و زیان فراوان ناشی از آن سخن گفته و خواهان اتخاذ تدابیری برای جبران این خسارات شده اند.

با وجود اعمال تحریم های گسترده علیه روسیه ، آمریکاییها به عیان می بینند که این تحریم ها تاثیر مد نظر آنها را بدنبال نداشته است و مسکو کماکان سیاست خود در باره اوکراین را با جدیت به پیش می برد.شاید بتوان دلیل این مساله را این گونه بیان کرد که روسیه منافع خود در اوکراین را منافعی حیاتی و در ارتباط مستقیم با امنیت ملی خود تلقی می کند و به این لحاظ حاضر به کوتاه آمدن در مساله اوکراین بدون تحقق خواسته های خود نیست. با توجه به گرایش غرب گرایانه دولت کی یف ، روسها برای جلوگیری از ادغام اوکراین در نهادهای غربی، خواهان آن هستند که اوکراین بصورت یک کشور فدرال در آمده وبر این اساس ایالتهای آن قادر باشند علاوه بر خودمختاری داخلی در عرصه سیاست خارجی و دفاعی نیز صاحب رای باشند.در صورت تحقق این سناریو ، روسیه اطمینان پیدا خواهد کرد که با توجه به روسگرا بودن ایالتهای شرقی ، موضوع گرایش اقتصادی و نظامی اوکراین به غرب منتفی خواهد بود.در عین حال تحلیلگران روسی هشدار می دهند که با توجه به روند موجود اعمال تحریم ها علیه روسیه ، در دراز مدت آمریکا و اروپا، مسکو را به سمت نزدیکی بیشتر با منطقه آسیا-اقیانوس آرام بویژه چین و آمریکای لاتین سوق می‌دهند. هر چند برای روسیه ائتلاف با چین هزینه‌هایی دارد، اما غرب با تحریم‌های خود، هیچ گزینه دیگری را برای مسکو باقی نگذاشته است.

تحولات در روابط روسیه و غرب بویژه با اتحادیه اروپا اکنون وارد برهه جدیدی شده است.در واقع این روابط روز به روز بیشتر بسوی بن بست حرکت می کند.روند فزاینده و تدریجی گسترش تحریم ها علیه روسیه از یک سو و واکنش شدید روسیه از سوی دیگر که با تحریم های متقابل علیه کشورهای تحریم کننده همراه بوده است ، نشاندهنده رویارویی و تقابل بین دو طرف است که هیچگاه در دوره پس از جنگ سرد سابقه نداشته است.

غرب برای بازداشتن روسیه از مداخله در اوکراین و تعقیب اهدافش در این کشور به اهرم های مختلفی متوسل شده است که شاید اصلی ترین آن همانا اعمال تحریم های گسترده اقتصادی است.با این همه به دلیل اینکه اتحادیه اروپا بزرگترین شریک تجاری روسیه بوده است می توان انتظار داشت که تعبات و پیامدهای این اعمال تحریم ها بر روی دو طرف بسیار گسترده باشد . ذکر برخی ارقام می تواند تا حدی ابعاد این قضیه را روشن کند. طبق بر آوردها ، تحریم های روسیه علیه محصولات کشوری اتحادیه اروپا و آمریکا در مجموع برای این کشورها و کانادا بیش از 17 میلیارد و 500 میلیون دلار خسارت به بار خواهد آورد.در مقابل آلکسی کودرین عضو هیات مدیره شورای اقتصادی تحت نظارت ریاست جمهوری روسیه و وزیر دارایی سابق این کشور پیش بینی کرده است که تحریم های اقتصادی آمریکا و کشورهای غربی علیه روسیه دست کم 200 میلیارد دلار به این کشور خسارت وارد کند.