درحالی که گروه 1+5 بر اساس توافق نامه هسته ای ژنو متعهد شده است، تحریم ها علیه ایران را تشدید نکند، دولت آمریکا در اقدامی غیرسازنده و خصمانه که نقض آشکار توافقنامه ژنو و خلاف روح و مبانی و منفی با اهداف و مقاصد تعریف شده این توافقنامه است، روز پنچشنبه گذشته 21 آذر (11 دسامبر) نام 19 شخص حقیقی و حقوقی ایران را با این توجیه غیرعقلانی و غیرمنطقی که این شرکت ها و اشخاص به دلیل حمایت از برنامه هسته ای ایران مورد تحریم قرار گرفته اند، در فهرست جدید تحریم‌های ضد ایرانی قرار داد.
این درحالیست که براساس توافق ژنو که در 4 آذر به امضای طرفین رسید، طرف های غربی بویژه دولت آمریکا متعهد شده بود که «با همکاری مستمر و ایفای نقش متناسب رئیس جمهور و کنگره، مانع اعمال تحریم‌های جدید علیه فعالیت‌های هسته‌ای ایران خواهد شد.»
این تحریم که در واقع شکل دیگری از بازی دوگانه آمریکا در برابر ایران و همچنین بیانگر سیاست «یک بام و دو هوای» ایالات متحده در قبال توافق ژنو است، در حالی صورت می گیرد که چندی پیش محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران هشدار داده بود که تصویب تحریم های جدید علیه ایران، توافق ژنو را نقض می کند و عمر این توافقنامه را پایان می دهد. جالب اینجاست که در مقابل دولت آمریکا نیز در توجیه اقدام اخیر خود مبنی بر تحریم 19 شخص حقیقی و حقوقی ایرانی از جمله شرکت‌های عیوض تکنیک، مارو صنعت، نگین پرتوخاور، صنایع هوایی قدس، صنایع هوایی ایران و همچنین دو شرکت میداویل آسیا و شرکت سنگاتانکر که در سنگاپور به ثبت رسیده اند و شرکت فرلاند، مدعی شده است، اعمال تحریم های جدید علیه ایران منافاتی با توافق ژنو نداشته و نخواهد داشت!
حال پرسش اصلی در این زمینه این است؛ اساساً اعمال تحریم های جدید از جانب دولت آمریکا که یکی از طرف های اصلی امضاکننده توافقنامه ژنو می باشد، آنهم در شرایطی که این توافق نامه بطور صریح و شفاف دولت آمریکا را از اعمال تحریم های جدید بر علیه ایران در بازه زمانی مورد توافق شش ماهه برحذر می دارد، چگونه قابل ارزیابی است؟ و پرسش دیگر اینکه آیا تحریم های جدید همچنان که مقامات آمریکایی ادعا می کنند منافاتی با توافق ژنو دارد یا خیر؟
حال به سراغ پاسخ به پرسش های فوق می رویم تا ماهیت مسأله و بطور دقیق اقدام اخیر و خصمانه آمریکا بر علیه ایران نیز بیش از پیش روشن شود. لذا ابتدا به سؤال دوم می پردازیم تا ثابت شود که مسأله آنگونه که آمریکایی ها ادعا می کنند نیست و برخلاف ادعای آنان این تحریم ها مستقیماً و صد در صد با توافق ژنو منافات داشته و با روح و ساختار و بند بند متن آمده در آن تضاد و تعارض دارد.
در این راستا باید توضیح داد تحریم های آمریکا بر علیه ایران از لحاظ علت و بهتر بگوییم بهانه به سه گروه کلی یعنی؛ الف) تحریم های ضد اشاعه تسلیحاتی با برچسب NPWMD ب) تحریم های ضد نقض حقوق بشر و ج) تحریم های ضد حمایت از تروریسم! تقسیم می شوند که مکانیزم تحریم ها در هر سه مورد فوق به دو شیوه کلی به شرح ذیل تقسیم می شود: نخست؛ تحریم مستقیم اشخاص ایرانی از فعالیت اقتصادی در آمریکا که به عنوان تحریم سنتی و یکجانبه مشهور است و دوم؛ تحریم غیر مستقیم یا ثانویه که به هر شخص در دنیا را به دلیل ارتباط با اشخاص ایرانی مجازات می کند.
بر اساس قوانین تحریم آمریکا نظیر دستور اجرایی 13382 که در سال 2005 و قبل از مطرح شدن پرونده هسته ای ایران از سوی جرج بوش رئیس جمهور وقت آمریکا صادر شده، دست وزارت خزانه داری که به عنوان مرکز مدیریت تحریم های ایران شناخته می شود برای اعمال تحریم «Impose Sanction» علیه تمامی بانک ها و اشخاص و نهادهای ایران به بهانه ارتباط با برنامه هسته ای باز گذاشته شده است.
اتفاقاً خزانه داری آمریکا از این فرصت استفاده کرده و به تدریج تعداد زیادی از اشخاص ایرانی و مرتبط با ایران از جمله 24 بانک ایران را در لیست تحریم های مذکور قرار داده است. این افراد با برچسب NPWMD در لیست سیاه خزانه داری آمریکا معرفی می شوند. در همین راستا اکنون نیز 19 شخص حقیقی و حقوقی دیگر به لیست این تحریم اضافه شده است. این در حالی است که در بیانیه ژنو دولت آمریکا رسماً متعهد شد که دیگر تحریم جدیدی به بهانه برنامه هسته ای ایران اعمال نکند.
بنابراین تحریم اخیر دولت آمریکا نه بخاطر نقض حقوق بشر یا حمایت از تروریسم، بلکه بخاطر برنامه هسته ای ایران صورت گرفته و برخلاف آنچه که سخنگوی وزارت خارجه آمریکا ادعا می کند، دقیقاً نقض توافقنامه ژنو است. لذا اینجاست که به فلسفه واقعی و ماهیت درونی این بیان مقام معظم رهبری که بارها تأکید داشته اند پی می بریم که «تحریم های آمریکا علیه ایران نه بخاطر برنامه هسته ای ایران، بلکه بخاطر ماهیت حسینی انقلاب اسلامی است و تا زمانی که جمهوری اسلامی ایران دست بیعت به استکبار جهانی و صهیونیسم پلید ندهد، ادامه خواهد داشت.» که نشان می دهد آمریکا نه با برنامه هسته ای بلکه اساساً با نظام اسلامی و اهداف و آرمان های آن و همچنین رویکردها و مبانی جهانشمول انقلاب اسلامی مشکل دارد نه چیز دیگر.
اما بر می گردیم به سؤال نخست و ارزیابی اقدام اخیر دولت آمریکا در اعمال تحریم های جدید بر علیه اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی که ثابت شد نقض آشکار توافق ژنو می باشد. در پاسخ به این پرسش ابتدا بایستی صریحاً تأکید کرد که رویکرد دولت آمریکا و صحبت های مقامات آمریکایی از نخستین ساعات پس از امضای توافقنامه ژنو و درست از زمانی که جان کری در همان ساعت اول صدور بیانیه ژنو (بامداد سوم آذر به وقت تهران) با خبرنگاران مصاحبه کرد و زیر توافق زد، تا به اکنون که حدود سه هفته می گذرد در مجموع پرده از واقعیتی روشن و شفاف کنار می نهد و آن اینکه آمریکایی‌ها حاضر نیستند حتی برای مدت 6 ماه کوتاه از اقدامات خصمانه و رویکردهای کینه ورزانه و کینه توزانه و همچنین سیاست هویج و چماق یا همان دیپلماسی تحقیر و تهدید خویش بر علیه ایران خودداری کنند. چنانکه این سیاست که مسبوق به سابقه هست، مختص امروز و دیروز نبوده بلکه از پیشینه ای دیرینه برخوردار می باشد که اساساً نیز ریشه در دشمنی و خصومت آمریکا با ملت بزرگ ایران که نخواسته اند در مقابل زیاده خواهی ها و سلطه طلبی های آمریکا کرنش نموده و سر تعظیم فرود آورند دارد.
حال اقدام اخیر آمریکا در اعمال تحریم های جدید بر علیه اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی را هر چه بنامیم اعم از زنگ خطر و هشدار برای توافقنامه ژنو یا نقض و ایجاد شکاف در توافقنامه ژنو و یا مواردی از این دست، اساساً باید گفت که آمریکایی ها که یکی از طرف های اصلی امضاکننده توافقنامه ژنو هستند و می بایست نیز تا تحقق نهایی آن در بازه زمانی شش ماهه براساس تعهداتی که داده اند دست از پا خطا نکنند، در قبال این توافقنامه نیز به سیاست «یک بام و دو هوا» متوسل شده اند؛ سیاستی که بکارگیری آن در چارچوب توافق ژنو می تواند برآیندهای متعددی در بر داشته باشد که در نهایت به ضرر آمریکا تمام خواهد شد. چرا که در وهله نخست به تشدید بی اعتمادی ملت ایران نسبت به آمریکا و در مراحل بعد می تواند به خروج ایران از توافق نامه ای که با اقدامات خصمانه آمریکا کم کم دارد فلسفه وجودی خویش را از دست می دهد منجر شود.
همچنین توجه به این مسأله نیز ضروری است که آمریکا اگرچه با تحریم های جدید خود بخشی از مفاد توافق نامه را نقض کرده است، اما این فقط بخشی از ماجراست. چرا که قبل از این نیز رویکرد دولت آمریکا نسبت به توافق مذکور که رویکردی تهدید آمیز نسبت به ایران بود بگونه ای بوده است که تعهد آمریکا به توافقنامه ژنو را خدشه دار ساخته و آن را زیر سؤال برده بود. چنانکه جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده در سخنانی که در کنگره آمریکا ایراد شده است، گفته است که اگر ایران هر بخشی از این توافقنامه را نقض کند، همه پیشرفت ها متوقف می‌شود و آمریکا می‌تواند به صورت نظامی پاسخ دهد!
باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا نیز در مرکز سابان اظهار داشته است که هیچ گزینه‌ای از روی میز حذف نشده است. این بدان معناست که واشنگتن همچنان نیم‌نگاهی به گزینه نظامی دارد. دو موضع‌گیری فوق که از سوی شخص اول آمریکا و شخص اول سیاست خارجی این کشور اتخاذ شده به معنای تهدید ایران پس از توافق ژنو است.
تهدیدات تنها به حوزه نظامی محدود نمی‌شود. باراک اوباما، رئیس‌جمهور ایالات متحده در همان سخنرانی در مرکز سابان، صراحتاً به تهدید اقتصادی ایران نیز پرداخته و گفته است که کشورش تنها اندکی شیر آب را باز کرده و تسهیل‌های در نظر گرفته شده در تحریم‌های ضدایرانی بر اساس توافق ژنو به آسانی قابل بازگشت خواهند بود!
از سوی دیگر، دیوید کوهن، معاون وزیر خزانه‌داری آمریکا هم گفته که ایران پس از گذشت 6 ماه که توافق موقت فعلی بین این کشور و اعضای 1+5 به پایان می‌رسد. معاون وزیر خزانه داری آمریکا همچنین افزوده است: «من به عنوان مقام اصلی مسئول طراحی و اجرای برنامه تحریم‌هایمان، مطمئن هستم که فشار تحریم‌ها بر ایران افزایش خواهد یافت».
بنابراین این صحبت ها که تنها بخش کوتاهی از سخنان مقامات آمریکایی طی سه هفته اخیر بوده است به همراه تحریم های اخیر به وضوح نشان می دهد که آمریکایی ها اگرچه توافق نامه ژنو را امضا نموده اند، ولی هیچ تعهدی نسبت به قول و قرارهایی که با ایران دارند و تعهداتی که به ایران داده اند، ندارند.
ضمن اینکه در چنین شرایطی، آمریکایی‌ها اگر تیزبین باشند قطعاً می‌دانند که در حال سوزاندن آخرین فرصت‌ها برای کاهش خصومت‌ها با ایران هستند، رویکردی که می‌توانست منافع ملی آمریکا را به پیش برده و برای دولت اوباما یک موفقیت بزرگ محسوب شود.
به عنوان جمع بندی باید این سؤال را مطرح کرد؛ حال با اوصافی که رفت، آیا باز هم می توان به آمریکایی ها که زبان تهدید و دیپلماسی تحقیر و بازی های دوگانه و سیاست یک بام و دو هوایشان در قبال ایران کما فی السابق ادامه دارد، اعتماد کرد و نسبت به آن ها خوشبین بود؟ لذا در خاتمه باید یکبار دیگر این سخن ژرف و دوراندیشانه رهبر معظم انقلاب را گوشزد کرد که «سوابق عملکرد آمریکا نشان می‌دهد موضوع هسته‌ای تنها بهانه‌ای برای ادامه دشمنی با ایران است. لبخند فریب گرانه دشمن کسی را دچار خطا نکند».