در روزهای گذشته بازار ارز و سکه سقوط قیمت کم سابقه ای را نسبت به یک سال گذشته تجربه کرده است. اخبار سیاسی منتشر شده و مواضع اخیر سیاسی ایران و برخی کشورهای دیگر و امید به بهبود روابط سیاسی و لغو برخی تحریم ها باعث شد تا نرخ دلار تقریبا به قیمت های یک سال پیش بازگردد و سکه نیز به تبع آن کاهش قیمت داشته باشد. همچنین امید به بهبود اوضاع، تا حدودی بر بازار مسکن و خودرو نیز تاثیرگذار بوده است؛ اما در این میان همچنان قیمت برخی اجناس مانند محصولات غذایی از قبیل محصولات لبنی و غیره رو به افزایش بوده و این سوال را در ذهن برخی از مردم ایجاد کرده است که چرا کاهش قیمت دلار کاهش قیمت سایر محصولات را در پی نداشته است؟
برای پاسخ دادن به این سوال باید بین دو عامل مختلف ایجاد تغییر در قیمت ها تمایز قائل شد. کاهش و افزایش ناگهانی در قیمت دلار و سکه به طور معمول به صورت روانی و تحت تاثیر اخبار سیاسی و اقتصادی صورت می گیرد. به عنوان مثال در ابتدای شروع افزایش قیمت دلار در سال ۹۰ اعلام خبر تحریم بانک مرکزی ایران از سوی آمریکا باعث افزایش ناگهانی قیمت دلار شد؛ هر چند تحریم بانک مرکزی هنوز آغاز نشده بود و تغییری در دارایی های خارجی بانک مرکزی رخ نداده بود. بنابراین تنها انتظار کاهش منابع در آینده، باعث کاهش افزایش در نرخ ارز شد. این افزایش در نرخ ارز پس از گذشت چندین ماه به صورت افزایش در سایر قیمت ها نیز ظاهر شد. بنابراین به طور معمول افزایش و کاهش ناگهانی در قیمت دارایی هایی که ماهیت سرمایه ای دارند مانند دلار و سکه و در درجه بعدی مسکن و خودرو، در پی اخبار اقتصادی و سیاسی و پیش بینی از آینده اقتصادی کشور رخ داده و در صورتی که پیش بینی ها صحیح باشد، روند قبلی تداوم می یابد، اما تولیداتی که به طور معمول ماهیت مصرفی دارند، نمی توانند تحت تاثیر اخبار اقتصادی با تغییر قیمت مواجه شوند.
در حال حاضر امید به بهبود اوضاع اقتصادی و سیاسی کشور و به خصوص امید به کاهش تحریم ها باعث شده است تا قیمت دلار کاهش یابد. در حقیقت کاهش قیمت دلار طی روزهای اخیر نه ناشی از عرضه زیاد دلار به بازار بوده و نه تحریمی لغو شده است. شرایط بازار دلار به لحاظ عرضه در زمان دلار ۲۹۰۰ تومانی با دلار ۳۵۰۰ تومان تفاوتی نکرده است، بلکه تنها انتظار می رود که در آینده نزدیک طرف عرضه در بازار ارزهای خارجی دستخوش تغییراتی شود.
بنابراین در صورتی که این پیش بینی ها در آینده با واقعیت مطابقت داشته باشد، نرخ ها به همین صورت پایین می ماند؛ اما در غیر این صورت بازار مجددا در نقاط جدید که با عرضه و تقاضا مطابقت داشته باشد به تعادل می رسد، اما بازار سایر کالاها متفاوت از بازار دلار است. به عنوان مثال محصولات لبنی یا تخم مرغ یا سایر کالاهایی که این روزها با افزایش قیمت یا کاهش عرضه مواجه بودند، نمی توانند تحت تاثیر اخبار اقتصادی افزایش یا کاهش قیمت داشته باشند، بلکه قیمت این محصولات در طرف عرضه تحت تاثیر قیمت مواد اولیه، هزینه دستمزد و سایر مواردی است که تنها با تغییر اوضاع اقتصادی می تواند تغییر کند. در واقع امید به بهبود شرایط اقتصادی نمی تواند موجب کاهش قیمت این محصولات شود، بلکه بهبود واقعی اوضاع که به معنای ثبات قیمت دلار و کالاهای وارداتی اولیه، سیاست های پولی و مالی متناسب و غیره است، می تواند بر قیمت این کالاها موثر باشد. به عنوان مثال در صورتی که در آینده عرضه دلار افزایش یافته و بازار ارزهای خارجی با ثبات نسبی مواجه باشد و همچنین سیاست پولی متناسب مانع از تورم فزاینده شود، می توان انتظار داشت تا قیمت سایر کالاها نیز از ثبات نسبی برخوردار شود.
بنابراین به طور خلاصه باید عنوان داشت که باید بین دو مقوله امید به بهبود اوضاع اقتصادی و بهبود واقعی اوضاع تفاوت قائل شد؛ در حالی که امید به بهبود شرایط می تواند در کوتاه مدت روی قیمت برخی دارایی های سرمایه ای مانند دلار و سکه تاثیرگذار باشد؛ اما تنها تغییر واقعی شرایط اقتصادی است که می تواند بر قیمت سایر کالاهای اقتصاد تاثیر بگذارد.