جواب آزمایشتان نشان می دهد تری گلیسرید خونتان بالاست. یادتان می آید که در مطلبی خوانده بودید افزایش تری گلیسرید با بسیاری از بیماری ها مانند سکته قلبی و مغزی ارتباط دارد...

حال باید عزمتان را جزم کنید و مقدار تری گلیسریدتان را به حد طبیعی برسانید. به نظر خودتان باید چه رژیم غذایی ای داشته باشید؟ چه موادغذایی ای تری گلیسرید خون را پایین می آورند؟ عادت های غذایی ای که تری گلیسرید خون را افزایش می دهند، کدام اند؟ دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران در این گفت وگو به این سوال ها پاسخ داده اند.

▪ چگونه تری گلیسرید خون افزایش می یابد؟

مهم ترین علت افزایش تری گلیسرید خون، افزایش کالری دریافتی از خوراکی ها و آشامیدنی هاست. اگر بدن بیشتر از نیاز خود انرژی دریافت کند، بعد از تکمیل ذخیره گلیکوژن بدن، هر کالری اضافی به چربی تبدیل می شود که بخش اعظم آن تری گلیسرید است.

▪ مصرف چه موادغذایی ای بیشتر باعث بالا رفتن تری گلیسرید می شود؟

افزایش کالری دریافتی بیشتر از نیاز بدن به چربی خون و تری گلیسرید تبدیل می شود. از بین مواد خوراکی کالری دار، کربوهیدرات ها بیشتر قابلیت تبدیل شدن به چربی دارند. هر فرد سالم ۵۵ تا ۶۵ درصد از کل کالری مورد نیازش را باید از کربوهیدرات ها (مواد حاوی نشاسته) تامین کند. افرادی که سهم کربوهیدراتشان بیشتر از این مقدار باشد، دچار افزایش تری گلیسرید خون می شوند. در بین کربوهیدرات ها، قندهای ساده (موجود در نوشابه) سریع تر به تری گلیسرید تبدیل خواهندشد. مصرف خوراکی های پرچرب و سرخ شده مانند انواع فست فودها و غذاهایی که با روغن زیاد سرخ شده اند و حتی غذاهایی که چربی شان بیشتر از حد نیاز بدن است، چربی خون و به دنبال آن افزایش تری گلیسرید را به دنبال دارند. چربی های اشباع مانند کره، خامه، مارگارین و اسیدهای چرب ترانس که منبع آنها روغن های فراوری شده هستند نیز تری گلیسرید خون را بالا می برند.

▪ شما روغن های فراوری شده را یکی از عوامل افزایش تری گلیسرید بیان کردید، این روغن ها در چه مواد غذایی ای یافت می شوند؟

روغن های فراوری شده، روغن هایی هستند که از آنها در تهیه چیپس و پفک استفاده می شود. کرم هایی هم که در کیک و شیرینی هایی نظیر شیرینی دانمارکی و پیراشکی یافت می شوند نیز چربی فراوری شده هستند. البته هر چربی فرایندشده ای احتمال تولید اسید چرب ترانس را در بدن افزایش می دهد و سریع تر به تری گلیسرید تبدیل می شود.

▪ یکی از مهم ترین منابع غذایی ما ایرانی ها نان است، مصرف چه نان هایی با افزایش تری گلیسرید ارتباط دارد؟

در بین نان ها، سبوس نان سنگک، بربری و تافتون، بیشتر از سایر نان هاست و سبوس به دلیل فیبری که دارد، مانع جذب تری گلیسرید و کلسترول در خون می شود، بنابراین با مصرف نان های سبوس دار احتمال افزایش تری گلیسرید پایین می آید. در مقابل نان های لواش و باگت این خاصیت را ندارند.

▪ به نظر شما چه عادت های غذایی ای می توانند به افزایش چربی خون و تری گلیسرید کمک کنند؟

احتمال افزایش چربی خون و تری گلیسرید در افرادی که شیوه زندگی بی تحرکی دارند و فعالیت بدنی و ورزش در برنامه روزمره آنها جایگاهی ندارد، بیشتر است. اشخاصی که میوه و سبزی کم مصرف می کنند، سریع تر به چربی خون مبتلا می شوند، چون فیبر موجود در میوه و سبزی، مانع جذب تری گلیسرید و کلسترول می شود. استرس و مشکلات روانی نیز در افزایش تری گلیسرید نقش دارند. نتایج مطالعه های مختلف نشان داده اند استرس و هیجان منفی باعث بروز اختلال های متابولیک، بیماری های قلبی و عروقی و افزایش چربی خون می شود. چاقی و اضافه وزن به خصوص چاقی شکمی نیز افزایش چربی خون و تری گلیسرید را به همراه دارد. برخی عادت های غذایی نیز به صورت غیرمستقیم باعث افزایش تری گلیسرید می شوند مانند تند تند غذاخوردن که باعث می شود فرد به دلیل تند غذاخوردن، احساس سیری نداشته باشد و کالری زیادی دریافت کند. همین امر افزایش تری گلیسرید را به دنبال خواهد داشت. صبحانه نخوردن هم باعث می شود فرد در طول روز خود را با بیسکویت و شکلات سیر کند. این موادغذایی قندخون را بالا می برند و در بدن انسولین ترشح می شود ولی در مدت زمان کوتاهی قندخون افت می کند و فرد دوباره احساس گرسنگی می کند. این افراد معمولا ناهار را هم به موقع نمی خورند. ناچار به تنقلات روی می آورند. همین عادت غلط غذایی، باعث دریافت کالری زیادی خواهدشد.

▪ آیا ابتلا به تری گلیسرید بالا با سن مرتبط است؟

نتایج تحقیقات نشان داده اند احتمال ابتلا به تری گلیسرید بالا با افزایش سن بیشتر می شود ولی مطالعه های وزارت بهداشت بیانگر این است که نشانگان متابولیک در سنین کم و حتی کودکان مشاهده شده است، بنابراین می توانیم بگوییم در افرادی که الگوی غذایی ناسالم و فعالیت کمی دارند و زیاد فست فود و غذاهای پرچرب مصرف می کنند، احتمال ابتلا به تری گلیسرید بالاتر است.

▪ چه رژیم غذایی ای می تواند تری گلیسرید خون را پایین بیاورد؟

مصرف متعادل منابع غذایی اسیدهای چرب امگا۳ مانع افزایش چربی خون به خصوص تری گلیسرید می شود. مهم ترین منبع این چربی خوب، ماهی و میگو است. البته باید توجه داشته باشید بهتر است غذاهای دریایی بخارپز و کبابی تهیه شوند چون حرارت زیاد، اسیدچرب امگا۳ را از بین می برد. دانه ها و مغزها نیز از دیگر منابع اسیدچرب امگا۳ محسوب می شود. در بین مغزها، گردو و در بین دانه ها ارزن و خرفه بیشترین میزان امگا ۳ را دارند و در بین میوه ها آووکادو حاوی مقداری اسیدچرب امگا۳ است. لازم است افراد میوه و سبزی تازه را هم به عنوان میان وعده و هم همراه غذا مصرف کنند. جالب است بدانید سبزی های تازه علاوه بر فیبر و ویتامین های موردنیاز بدن، بخشی از نیاز بدن به اسیدهای چرب امگا۳ را تامین می کنند بنابراین در انتخاب چربی ها دقت و حتما از روغن مایع استفاده و از مصرف چربی های فرآوری شده خودداری کنید.

▪ آیا نوشیدنی خاصی می تواند در کم کردن تری گلیسرید خون تاثیرگذار باشد؟

بله، به موضوع مهمی اشاره کردید. همان طور که می دانید نوجوانان و جوانان علاقه زیادی به مصرف نوشابه دارند در حالی که هر لیوان نوشابه حاوی ۸ حبه قند است و کالری زیادی دارد. از طرفی حاوی قند ساده است، بنابراین مصرف مداوم آن چربی خون را به دنبال دارد. ضرر ماءالشعیر نیز کمتر از نوشابه است اما اگر مدام مصرف شود، عوارضی در پی خواهدداشت. یک فرد سالم اگر می تواند میوه تازه بخورد، نباید آبمیوه (چه خانگی و چه صنعتی) بخورد، چون خواص میوه تازه به مراتب بیشتر از آب میوه است و علاوه بر آن بخش اعظم برخی آبمیوه های صنعتی، از آب و شکر تشکیل شده است بنابراین زیاده روی در مصرفشان احتمال بالا رفتن تری گلیسرید خون را افزایش می دهد.