خانم " مرضیه موذن زاده " ، متخصص پوست و مو گفت : بیشتر سرویس های بهداشتی کوچک هستند و فاصله تا سینک روشویی بسیار کم است ، به طوری که با کشیدن هر بار سیفون ،‌ مقادیر زیادی باکتری وارد دستشويي می شود و این حالت درست مانند این است که یک اسپری پر از باکتری بردارید و نزدیک مسواکتان در هوا بزنید .

وی تصریح کرد : منطق به ما می گوید همان طور که خوراکی ها و ظروف غذاخوری مانند لیوان ها ، قاشق و چنگال هایمان را از دستشویی دور نگه می داریم ، باید مسواکمان را هم از سرویس های بهداشتی دور نگه داریم .

این متخصص توصیه کرد : بهتر است برای مسواک هایتان درپوش مناسب تهیه کنید و مسواک را خارج از دستشویی های کوچک بزنید .

هدف از مسواک‌ زدن

برداشتن پلاک دندانی از روی سطوح داخلی ( قسمتی از دندان که در مجاورت با زبان قرار دارد ) و سطوح خارجی ( قسمتی از دندان که در مجاورت با گونه و لب قرار دارد ) و سطوح جونده دندان ها از اهداف اصلی مسواک زدن است .

افزون بر این ، در گرداگرد هر دندان ، در محل اتصال لثه به دندان ، شیاری به عمق تقریبی 2 میلی متر وجود دارد که تمیز کردن آن ، در پیشگیری از پوسیدگی دندان‌ ها و ابتلا به بیماری های لثه ، اهمیت فوق العاده دارد . اشتباه مسواک‌ زدن بیشتر افراد ، توجه نکردن به شیار لثه‌ ای است .

هدف از مسواک‌کردن نظافت سه سمت زیر است :

1. شیار لثه‌ ای در همه قسمت ها

2. سطوح داخلی و خارجی دندان‌ ها

3. سطوح جونده دندان‌ ها

به یاد داشته باشید که بین دندان‌ ها فقط به وسیله نخ‌ دندان تمیز شوند .

ترتیب صحیح مسواک زدن

برای آنکه سطوح دندان‌ ها و شیار لثه‌ ای در تمامی قسمت ها یکسان نظافت شود و هیچ قسمتی فراموش نشود ، یا آنکه دوباره و سه‌ باره مسواک نشود ، لازم است از نظم و ترتیب خاصی استفاده کرد . توجه داشته باشید که از همان نقطه شروع لازم است هر 2 ـ 3 دندان را با هم ، و سپس 2 ـ 3 دندان دیگر را مسواک بزنید .

بدین ترتیب می‌ توان تمیز شدن کامل دندان‌ها اطمینان یافت و مطمئن شد که هیچ دندانی ‌مسواک نخورده باقی نمانده است .

*** روش های نظافت

نظافت شیار لثه‌ ای

حرکت مورد استفاده برای تمیز کردن شیار لثه " حرکت لرزشی " نام دارد . در هر قسمتی که این حرکت انجام می‌گیرد ، کافی است مسواک را در محل اتصال لثه به دندان بگذارید و آن را طوری کج کنید که موهای آن بداخل شیار بین لثه و دندان وارد شود یعنی مسواک به طوری در دهان قرار می‌گیرد که موهای آن با سطح دندان زاویه 45 درجه می‌سازد.

سپس در حالی که مسواک در جای خود باقی است با 20 حرکت لرزشی سریع و کوتاه مسواک را جلو و عقب ببرید.

سعی کنید هنگام این عمل مسواک روی دندان حرکت نکرده ، نوک موهای آن از داخل شیار لثه خارج نشود . برای نظافت شیار لثه‌ ای در تمام قسمت های دهان لازم است توجه داشته باشید که از همان نقطه شروع ، لازم است هر دو سه دندان مجاور را با هم مسواک ، و آن گاه به دو سه دندان دیگر را مسواک بزنید .

برای هر دندان نوک موهای مسواک را روی محل اتصال لثه و دندان بگذارید، در حالی که مسواک در جای خود باقی است هر دندان را با 20 حرکت لرزشی در جهت بالا به پایین حرکت دهید.

نظافت سطوح داخلی و خارجی دندان‌ها

روش مورد استفاده برای این سطوح " حرکت چرخشی " نام دارد . در هر قسمتی که این حرکت انجام می‌ شود. کافی است مانند روش قبل مسواک را به طوری در دهان قرار دهید که موهای آن از سوئی با سطح دندان زاویه 45 درجه بسازد و از سوی دیگر نوک موها تقریبا در محل اتصال لثه و دندان قرار گیرد. آنگاه مچ دستتان را بگونه ای بچرخانید که موهای مسواک حرکتی را در جهت لثه به لبه دندان طی کند . توجه داشته باشید در فک بالا ، هنگام انجام این عمل ، مسواک حرکتی از بالا به پایین دارد . در حالی که در فک پایین ، مسواک از پایین به بالا حرکت می کند .

مسواک‌ زدن تکمیلی

•از آنجا که دندان‌های عقب دهان ، به خوبی دندان‌ های جلو تمیز نمی‌ شود ، بهتر است پس از انجام مراحل فوق یکبار دیگر آخرین دندان های آسیای بزرگ و فک را از همه جهات به دقت مسواک بزنید. این عمل باید از سمت داخل ، خارج ، پشت و روی آنها انجام شود.

•مسواک‌زدن زبان ، نظافت زبان جزئی از نظافت دهان است. سطح زبان ناحیه تماسی برای تجمع میکروبها و ذرات مواد غذائی است. مسواک‌کردن زبان به برداشته شدن این مواد و بخصوص میکروبها کمک فراوانی می‌کند. برای نظافت زبان ، کناره مسواک را در حالیکه موهای آن به سمت حلق قرار دارد در نزدیکی وسط زبان گذاشته، سپس شش تا هشت مرتبه هر قسمت زبان را بسمت جلو جارو کنید بهتر است این کار همراه با خمیر دندان انجام شود.

خوبست بدانید تمیزکردن زبان نقش مهمی کاهش بوی بد دهان دارد.

چند تذکر مهم

1. اگر چه مسواک‌زدن به روش بالا در اوایل کمی وقت‌گیر است اما با اندکی تمرین می‌توان دندانها را در مدتی کمتر از چند دقیقه نظافت کرد.

2. این گونه مسواک‌کردن ممکن است در ابتدا موجب خونریزی لثه شود. اگر لثه‌ها سالم و طبیعی باشند، این خونریزی در روزهای آینده متوقف می‌ شود. در صورت ادامه خونریزی لازم است برای جر‌م‌گیری یا درمان‌های دیگر به مراکز دندانپزشکی مراجعه کرد.

3.برای تمیز شدن دندان‌ها نیازی به محکم کشیدن مسواک روی آنها نیست. استفاده از روش صحیح مسواک‌کردن برای رسیدن به این هدف کافی است.

4.مسواک‌ زدن باید آهسته ، با احتیاط و دقیق باشد. از مسواک‌کردن عجولانه بپرهیزید.

5.بسیاری از مردم که مسواک می‌ زنند فکرشان جای دیگر است. این امر سبب فراموش‌کردن بعضی نواحی یا دوباره‌کاری در نواحی دیگری شود. به یاد داشته باشید مسواک‌کردن باید یک جریان آگاهانه باشد.

6.مسواک‌کردن باید به معنای نظافت باشد، نه رفع تکلیف.

7.هدف از مسواک‌ زدن، سفیدکردن دندان‌ها نیست.

8.هیچگاه با نگاه کردن به دندان‌های جلو درباره کارائی مسواک‌زدن خود قضاوت نکنید.

9.اگر مسواک‌زدن به روش اشتباه باشد، بهترین مسواک‌ها و خمیردندان‌ها نیز فایده‌ای برای دندان‌ها نخواهند داشت.

10.هنگام مسواک‌زدن به روش لرزشی بهتر است از مسواک نرم استفاده کنید.

بهترین زمان برای مسواک‌ زدن

ایده‌آل آن است که دندان‌ها پس از مصرف هر غذا یا آشامیدنی شیرین مسواک شوند. اگر این کار امکان نداشته باشد بهتر است یک بار صبح ها پس از صرف صبحانه و بار دیگر شب ها قبل از خواب دندان ها را مسواک کرد.

در صورتی که قادر به این کار نیستید لازم است حداقل شب ها قبل از خوابیدن بطور دقیق دندان‌ها را پاکیزه کنید. به هرحال هیچگاه بدون مسواک به رختخواب نروید.

در مواردی که قادر به مسواک‌زدن نیستید، بلافاصله پس از غذاخوردن چهار پنج مرتبه دهان را آب بشوئید. افراد مبتلا به بیماریهای لثه یا کسانی که مستعد پوسیدگی دندان هستند، لازم است حداقل سه بار در روز دندان‌ها را مسواک بزنند.

اگر پس از خوردن غذا هرچه سریع تر دندان ها را مسواک کنید ، مقدار پوسیدگی دندان ها کمتر خواهد بود . جالب است بدانید هر گاه یک دقیقه پس از مصرف غذا ، مسواک‌ بزنید به مقدار 50 درصد پوسیدگی دندان‌ ها کاهش می‌ یابد .

چند نکته

1. کمترین زمان مسواک‌ کردن در هر نوبت ، سه دقیقه است .

2.خواب آلودگی در ساعت های آخر شب ، سبب سستی در مسواک‌ زدن می‌ شود . پیش از آنکه کاملا سست و بی حال شوید ، دندان‌ ها را مسواک کنید .

3.از آنجا که افراد راست دست ، دندان‌ ها سمت راست و افراد چپ دست دندان‌ های سمت چپ دهان خود را کمتر مسواک می‌کنند ، لازم است به این مکان ها که به طور ناخودآگاه کمتر مسواک می‌ شوند ، توجه بیشتری داشته باشیم.

4.هنگام مسواک‌کردن سطح بیرونی دندان‌های آسیای بزرگ در فک بالا ، از باز کردن دهان به مقدار زیاد خودداری کنید. این عمل مانع از رسیدن مسواک به آن نواحی شده، و دندان‌ها در این قسمت خوب تمیز نمی‌شوند.

5.عده‌ای از بیماران معمولا مسواک‌کردن سطح داخلی دندان‌ها فک پایین را فراموش می‌ کنند.

6. همچنین گروهی دیگر هنگام مسواک‌کردن این نواحی ، به حالت تهوع دچار می شوند ، به همین علت از تمیز کردن این نواحی خودداری می کنند . بهترین راه برای حل این مشکل آن است که این قسمت ها به طور غیر مستقیم نظافت شوند . به این معنی که مانند وقتی که سطوح جونده را مسواک می‌ کنیم ، مسواک را روی سطح جونده دندان‌های آسیا گذارده ، آنگاه به آرامی مسواک را به گونه‌ای کج می‌کنیم که یک تا دو ردیف از موهای آن که در سمت زبان قرار دارند، روی سطح دندان‌ها قرار گیرد.

بدین ترتیب نیمی از موهای مسواک روی سطح جونده و نیمی دیگر روی سطح داخلی دندان‌های آسیا قرار می‌گیرد. پس از این مرحله در هر قسمت 20 حرکت کوتاه لرزشی جلو به عقب انجام دهید تا همه این ناحیه تمیز شود.

شيار بين لثه و دندان، محل مناسبي براي گير كردن مواد غذايي و تشكيل جرم دنداني است . تميز كردن اين ناحيه از دندان ها در پيشگيري از بيماري هاي لثه بسيار موثر است و تنها راه نظافت شیار بین دندان ها استفاده از نخ دندان است.

روش صحيح استفاده از نخ دندان

* پیش از استفاده از نخ دندان، دست ها را با آب و صابون بشوييد و حدود 35 سانتيمتر از نخ دندان را ببريد.

* دو طرف نخي را كه بريده ايد، به دور انگشت وسط هر دو دست بپيچيد.

*سه انگشت آخر را ببنديد و حدود 2 تا 5/2 سانتي متر از نخ را در ميان دو انگشت شست و سبابه قرار دهيد.

*نخ دندان را به آرامي به صورت رفت و برگشت در فضاي بين دندان ها حركت دهيد.

* با باز كردن تدريجي نخ از دور انگشت وسط، از قسمت هاي تميز نخ استفاده كنيد.