این دریاچه که با غنای طبیعی خود یکی از بزرگترین معادن املاح جهان بشمارمی رود ، هم اکنون 53 درصد از مساحت آن که بیش سه هزارکیلومتر مربع است ، خشک و تبدیل به شوره زار شده و میزان غلظت نمک آن که در زمان پر آبی بین 180 تا 210 گرم در لیتر در نوسان بود ، به بیش از 400 گرم در لیتر افزایش یافته است.

ورود سالانه بیش از پنج میلیون تن انواع رسوبات آلوده به سموم مختلف به دریاچه ارومیه و نیز مهار جریانهای سطحی رودخانه ها، این دریاچه را به عنوان بزرگترین تالاب ایران در وضعیت بحرانی و نگران کننده قرار داده است.

معاون منابع طبیعی وتنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی ، با اشاره به وضعیت بحرانی این دریاچه گفت ، مطالعات مربوط به مسائل زیست محیطی دریاچه ارومیه از چند سال پیش به پایان رسیده است ، اما مدیریت زیست محیطی این دریاچه نیاز به همکاری و حمایت های زیست محیطی سازمانها و اداره های استان آذربایجانغربی و سایراستانها دارد.

رعناقد اضافه کرد ، خشکسالی های چند سال اخیر از یک سو و قطع آب رودخانه های فصلی و دائمی در چند سال گذشته و سدهای در دست احداث از سوی دیگر ، سبب شده است پس روی آب دریاچه بر این بحران بیفزاید.

به گفته مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان غربی ، 12سد مخزنی بزرگ با ظرفیت سه میلیارد مترمکعب درمناطق مختلف استان آذربایجان غربی درحال ساخت است که بخش عظیمی از بحران و پس روی آب دریاچه از ساخت این سدها متأثر است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی نیز می گوید ، برای مقابله با بحران دریاچه ارومیه در سطوح ملی و استانی طرح هایی برای احیای آن در ستاد ملی مدیریت حوضه آبریز دریاچه ارومیه تصویب شده است.

او ، انتقال آب ازحوضه های مجاور به حوضه آبریز دریاچه ارومیه ، باروری ابرها، تأمین اعتبارات لازم برای تبدیل آبیاری سنتی به آبیاری تحت فشار در700 هزار هکتار از اراضی کشاورزی، رعایت الگوی کشت در منطقه و افزایش آگاهی های زیست محیطی و مشارکت مردمی در حفاظت از این دریاچه را از جمله مصوباتی عنوان کرد که برای احیای آن پیش بینی شده است.

به گفته کارشناسان، وزارت نیرو ، از جمله سازمانهایی است که با اتلاف زمان و انرژی درسال 89 نزدیک به 4 میلیارد ریال برای برگزاری همایش ها هزینه کرد ، درحالیکه این رقم می توانست با همکاری افراد متخصص جلوی بحرانی تر شدن این دریاچه را بگیرد.

کارشناسان همچنین معتقدند دریاچه ارومیه در حالی بحرانی ترین شرایط زیست محیطی را در سال 90 تجربه می کند که درخصوص ابعاد این بحران زیست محیطی توسط نخبگان و دانشگاهیان هشدارهای زیادی داده شده است، اما علیرغم این تأکیدها ونگرانی ها بسیاری از سازمانهایی که مسئولیت رسیدگی به وضعیت دریاچه را دارند دچار روزمرگی شده و تنها به برگزاری جلسات و همایش های بی نتیجه اکتفا کرده و از انجام دادن کارهای اساسی برای نجات دریاچه ارومیه بازمانده اند.

بحران زیست محیطی دریاچه ارومیه که از سال 1377 بدنبال خشکسالی اتفاق افتاده، در حال حاضر به مرحله شدیدی رسیده است ، به طوریکه هر روز بر وسعت شوره زار و نمکزارهای آن افزوده می شود.

کاهش ارتفاع آب دریاچه ارومیه و شوری بیش از حد آن موجب شده است تا ادامه حیات آرتمیا تنها موجود زنده آب شور این دریاچه با خطر جدی رو به رو شود.

کارشناسان وضعیت دریاچه ارومیه را درسالجاری بحرانی ارزیابی کرده واحتمال خطر بروز سونامی نمک را پیش بینی می کنند.

هم اکنون سطح آب دریاچه درمقایسه با زمان مشابه سال گذشته 40 سانتیمتر پایین رفته است و با توجه به خشکسالی پیش رو مشخص نیست تا پایان سال تاچه اندازه به وسعت خشکی‌های اطراف دریاچه افزوده می شود.

میزان شوری آب نیز به 400 گرم در لیتر رسیده، به همین دلیل کف دریاچه درمناطق کم عمق از نمک پوشیده شده و درمناطق پرعمق هم، رسوب ‌گذاری نمک قابل مشاهده است ضمن اینکه می ‌توان پیاده بین جزایر تردد کرد در حالی که تا پیش از این عمق آب در حد فاصل این جزایر به پنج متر می‌رسید.

شوری بیش ازحد سبب شده تا این زیست بوم که روزگاری میزبان صدها هزار فلامینگو وهزاران پرنده کوچنده دیگر بود، اهمیت خود را به ‌عنوان یک مسیر بین‌المللی پرندگان مهاجر از دست بدهد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی با بیان اینکه هم اکنون این تالاب ارزشمند روزهای بسیار بحرانی خود را طی می‌کند و ادامه این روند مشکلات زیست محیطی زیادی را برای منطقه به وجود می آورد اظهارداشت، باید همه بدانند که خشک شدن دریاچه ارومیه نه تنها محیط زیست آذربایجان غربی را از بین می ‌برد، بلکه تمام استان‌های همجوار از جمله آذربایجان شرقی و کردستان نیز را تهدید می کند، از این رو حل این مشکل نیازمند یک عزم ملی است.

حسن عباس نژاد ، تبخیر بسیار زیاد آب، کاهش شدید آب ورودی به دریاچه، شرایط اقلیمی منطقه، کاهش نزولات آسمانی، عدم استفاده اصولی از منابع آب زیرزمینی و آبهای سطحی به همراه عوامل انسانی را از اهم دلایل بحرانی شدن دریاچه ارومیه عنوان می کند.

به گفته او انتقال آب رودخانه ارس به دریاچه ارومیه می تواند این دریاچه را از بحران خارج سازد .

مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربیمی گوید دست کم سالانه انتقال یک میلیارد مترمکعب آب از این رودخانه به پارک ملی دریاچه ارومیه، می تواند این دریاچه را از یک فاجعه بزرگ زیست محیطی خارج و آنرا دوباره احیا کند.

او گفت ، در صورت تحقق این امر و انتقال آب این رودخانه ،در مدت پنج سال این دریاچه به وضعیت عادی باز می گردد.

عباس نژاد افزود، پروژه انتقال آب رودخانه ارس به دریاچه ارومیه در کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده و برای اجرای آن امسال 250 میلیارد ریال اعتبار منظور شده است.

معاون عمرانی استاندار آذربایجان غربی هم گفت، با وجود بارشهای خوب چند روز گذشته، سطح آب دریاچه هنوز 40 سانتی مترپایین تر از مقدار آن درمدت مشابه پارسال بوده که نشان دهنده ادامه وضعیت بحرانی دریاچه است.

جواد محمودی درخصوص اقدام دولت برای نجات دریاچه ارومیه می گوید، بر اساس سند راهبردی مصوب دولت پروژه های مهمی از جمله انتقال آب بین حوزه ای، توسعه شبکه آبیاری تحت فشار،اصلاح الگوی کشت برای نجات دریاچه ارومیه شناسایی، مطالعه و در حال اجراست.

او گفت، یکی دیگراز مصوبات ستاد راهبردی مدیریت دریاچه ارومیه استفاده از فنون نوین در افزایش میزان نزولات آسمانی از طریق بارور سازی ابرهاست که در آذربایجان شرقی انجام شده و امیدواریم به نتایج مطلوبی برسد.

محمودی همچنین افزود، براساس پروژه تأمین و انتقال آب از حوزه های مجاور درحال حاضر این طرح با اختصاص 6 هزار و 800 میلیارد ریال از بخش جنوبی دریاچه در حال اجراست که بزودی با حفر تونل انحرافی و تونل اصلی به طول 45 کیلومتر مرحله اصلی طرح آغاز می شود.

وی، در بخش دیگری از سخنان خود کمبود اعتبارات را از جمله مسائل مهم در اجرای پروژه های ستاد راهبردی مدیریت دریاچه ارومیه عنوان کرد و گفت، برای نجات دریاچه ارومیه طرح های اجرایی به ارزش بیش از 40 هزار میلیارد ریال تصویب شده که با توجه به میزان حجم اعتبارات سالیانه استان، نیازمند توجه بیشتر مسئولان ملی است.

نماینده مردم مهاباد در مجلس شورای اسلامی هم با انتقاداز برخی نمایندگان مجلس در نگرش منطقه ای به موضوع دریاچه ارومیه گفت، هرگز نباید سرنوشت این دریاچه مهم و زیبا را فدای آبیاری مقادیری اراضی کشاورزی استانهای همجوار آن کرد.

جلال محمودزاده می گوید،خارج ساختن این دریاچه از این بحران بیشتر از آنکه به نفع آذربایجان غربی باشد به نفع آذربایجان شرقی است، زیرا تبعات ناشی ازخشک شدن این پهنه آبی بیشتر متوجه این استان خواهد بود.

وی خاطرنشان کرد، نجات دریاچه ارومیه از وضعیت فعلی آن جزو یکی از مهمترین وظایف نمایندگان استانهای آذربایجان غربی و شرقی، زنجان و کردستان است و در این زمینه مسئولان این استانها باید تمام تلاش خود را به کارگرفته و از نگرش منطقه ای به این موضوع مهم و حیاتی خودداری کنند.

محمودزاده اظهارداشت،انتقال آب بخشی از رودخانه ارس به دریاچه ارومیه از طریق آذربایجان غربی به دلیل وضعیت جغرافیایی آن و براساس مطالعات انجام شده بسیار کوتاهتر و کم هزینه تر از انتقال آب از مسیر آذربایجان شرقی است.

وی تصریح کرد، بیشتر نمایندگان مجلس از جمله نمایندگان استانهای کردستان و زنجان با انتقال آب از طریق آذربایجان غربی به دریاچه ارومیه موافق هستند.

عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی یادآور شد، نمایندگان مجلس باید تصمیمی اتخاذ کنند که به مصلحت چهار استان حاشیه این دریاچه باشد.

به گفته کارشناسان خشک شدن این دریاچه بر روی زندگی روز مره ساکنان مناطق غربی کشور تأثیر مستقیم دارد و در صورت ادامه یافتن شرایط فعلی بدون شک شاهد سونامی نمک، خشک شدن مناطق کشاورزی و شیوع بیماری های مختلف در این منطقه خواهیم بود.